Er zijn veel redenen waarom bedrijven broeikasgasemissies (GHG) in hun waardeketen moeten openbaar maken. 

Naast de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) en de Europese Duurzaamheidsrapportagestandaarden (ESRS), zijn openbaarmakingen ook vereist of verwacht onder het Science Based Targets initiatief (SBTi), EcoVadis, de aankomende VSME standaard, ISSB, en GRI. 

Bovendien kunnen robuuste Scope 1–3 berekeningen bedrijven helpen betere financieringsvoorwaarden te verkrijgen van banken en investeerders.

Een van de grootste vragen waar duurzaamheidsmanagers mee te maken hebben, is hoe deze emissies in de praktijk te berekenen: moet je een activiteit-gebaseerde methode, een uitgaven-gebaseerde methode of beide gebruiken?

Dit artikel legt de twee benaderingen uit, hun sterke en zwakke punten, en hoe je kunt beslissen welke geschikt is voor je bedrijf. Het laat ook zien hoe een hybride benadering Scope 1–3 rapportage kan ondersteunen die zowel compliant als audit-klaar is.

Wat is de activiteit-gebaseerde koolstofberekeningsmethode?

De activiteit-gebaseerde methode, zoals gedefinieerd door het GHG Protocol, gebruikt gemeten activiteitsgegevens (bijv. liters verbruikte brandstof, tonnen gegenereerd afval of kWh aangekochte elektriciteit) vermenigvuldigd met een passende emissiefactor.

Voorbeeld:

Volgens veelgebruikte emissiefactor datasets zoals DEFRA (VK), stoot dieselverbranding 2,68 kg CO₂e per liter uit. Dus als je bedrijf 10.000 liter diesel koopt, vermenigvuldig je dit met de diesel emissiefactor (2,68 kg CO₂e per liter, per DEFRA) om de bijbehorende emissies te berekenen.

Sterke punten:

• Hoge nauwkeurigheid en gedetailleerdheid.
• Sluit nauw aan bij reductiedoelstellingen, aangezien resultaten de werkelijke operationele gegevens weerspiegelen.
• Voorkeur voor audit-bestendige rapportage onder ESRS E1, evenals kaders zoals SBTi (die activiteit-gebaseerde gegevens vereist om echte decarbonisatie te tonen), ISSB, GRI en EcoVadis, die allemaal bedrijven aansporen tot meer gedetailleerde, verifieerbare rapportage.

Beperkingen:

• Vereist gedetailleerde primaire gegevensverzameling, wat tijdrovend en middelenintensief kan zijn.
• Kan uitdagend zijn voor Scope 3 categorieën waar leveranciers niet bereid of in staat zijn gegevens te delen.

Wat is de uitgaven-gebaseerde koolstofberekeningsmethode?

De uitgaven-gebaseerde methode, ook behandeld in de GHG Protocol richtlijnen, berekent emissies door de financiële waarde van een aankoop te vermenigvuldigen met een sector-gemiddelde emissiefactor uit een economisch input-output database.

Voorbeeld:

Als je bedrijf €100.000 uitgeeft aan IT-apparatuur, vermenigvuldig je dit met een emissiefactor voor “productie van computers en elektronica” om de emissies te schatten.

Let op, de emissiefactor database staat één zoekopdracht toe en daarna moet je een gratis account aanmaken.

Sterke punten:

• Gemakkelijk te implementeren, zelfs met beperkte gegevens.
• Handig voor het snel screenen van alle 15 Scope 3 categorieën om koolstof hotspots te identificeren.
• Lage initiële middelenvereiste, vooral nuttig voor MKB's.

Beperkingen:

• Rely on average sector values, which may not reflect supplier-specific performance.
• Niet ideaal voor het volgen van reducties in de tijd, aangezien emissies kunnen dalen zonder dat de uitgaven afnemen.
• Minder transparant en moeilijker te verdedigen tijdens audits.
  
  

Bepaalde GHG Protocol categorieën lenen zich beter voor de ene benadering dan de andere. Bijvoorbeeld, Scope 1 brandstofgebruik en Scope 2 aangekochte elektriciteit moeten altijd activiteit-gebaseerd zijn, terwijl aangekochte goederen en diensten of kapitaalgoederen vaak beginnen als uitgaven-gebaseerd totdat leveranciersgegevens volwassen worden.

Wanneer moeten bedrijven uitgaven-gebaseerde vs. activiteit-gebaseerde methoden gebruiken?

De juiste keuze hangt af van de gegevensrijpheid van je bedrijf, leveranciersbetrokkenheid en rapportagevereisten:

• Als je een MKB bent met beperkte leveranciersgegevens, is het het beste om te beginnen met uitgaven-gebaseerd om alle categorieën te dekken en dit geleidelijk te vervangen door activiteitsgegevens voor belangrijke leveranciers.
• Als je deel uitmaakt van een multinational met volwassen inkoopsystemen, zorg ervoor dat je activiteit-gebaseerd prioriteit geeft aan categorieën met hoge impact in Scope 3, zoals aangekochte goederen, transport en gebruiksfase-emissies.

Andere beslissingsfactoren zijn onder andere:

• Regelgevende verwachtingen: Onder ESRS E1 verwachten auditors waar mogelijk activiteitsgegevens.
• Belangen van stakeholders: Grote klanten vereisen steeds vaker leveranciersspecifieke gegevens. Bekijk waarom je grootste klanten nu Scope 3 rapportage verwachten.
• Middelen en tijdlijnen: Uitgaven-gebaseerd kan praktischer zijn voor eerste rapporteurs met beperkte tijd voor CSRD openbaarmakingen.

Kunnen bedrijven beide methoden combineren voor Scope 1–3 rapportage?

Ja. Zowel het GHG Protocol als ESRS E1 erkennen dat hybride benaderingen niet alleen zijn toegestaan, maar worden aangemoedigd.

Voorbeeld van een hybride benadering:

• Uitgaven-gebaseerd voor upstream ingekochte goederen en kapitaalgoederen.
• Activiteit-gebaseerd voor directe operaties, energiegebruik en logistiek.
  

Dit zorgt voor een uitgebreide dekking terwijl de nauwkeurigheid wordt gefocust waar het het belangrijkst is. Bedrijven moeten ook een herberekeningsbeleid vaststellen, waarbij uitgaven-gebaseerde schattingen worden bijgewerkt met activiteitsgegevens naarmate de betrokkenheid van leveranciers verbetert.

Wat zijn de implicaties voor CSRD en audit-proof rapportage?

CSRD vereist dat bedrijven rapporteren in lijn met ESRS E1, dat verwachtingen stelt voor datakwaliteit, traceerbaarheid en auditbaarheid. Auditors zullen onderzoeken of emissiefactoren zijn gedocumenteerd, gegevensbronnen consistent zijn en aannames transparant zijn.

• Activiteit-gebaseerde gegevens worden over het algemeen geprefereerd, omdat ze een duidelijke link bieden naar de daadwerkelijke operaties.
• Uitgaven-gebaseerde gegevens worden geaccepteerd, maar als van lagere kwaliteit beschouwd en moeten waar mogelijk worden uitgefaseerd.
• Platforms zoals Coolset zorgen voor auditgereedheid door TÜV-gecertificeerde methodologieën toe te passen, bronnen van emissiefactoren te loggen en geautomatiseerde audittrails te onderhouden.

Checklist: Hoe kies je de juiste berekeningsmethode voor je bedrijf

1. Welke gegevens heb je?
   
   • Alleen facturen of financiële gegevens → begin met uitgaven-gebaseerd.
   • Gedetailleerde operationele gegevens → gebruik activiteit-gebaseerd.
     
     
2. Wat is je rapportagescope?
   
   • Volledige Scope 1–3 openbaarmaking onder CSRD → combineer methoden.
     
     
3. Wat is je tijdlijn?
   
   • Strakke deadline → begin uitgaven-gebaseerd, verfijn daarna.
     
     
4. Welke middelen zijn beschikbaar?
   
   • Toegewijd duurzaamheidsteam → investeer in activiteit-gebaseerd.
   • Beperkte capaciteit → vertrouw aanvankelijk meer op uitgaven-gebaseerd.
     
     
5. Wat is je evolutiepad?
   
   • Plan om van uitgaven- naar activiteit-gebaseerd te verschuiven naarmate de betrokkenheid van leveranciers volwassen wordt.
     

Voor financiële teams die duurzaamheidgegevens voorbereiden, bekijk hoe je boekhouding voorbereidt voor duurzaamheidsrapportage.

Dus, wat is het definitieve oordeel?

De keuze tussen activiteit-gebaseerde vs. uitgaven-gebaseerde koolstofberekening is niet binair. De meeste bedrijven zullen beide gebruiken, waarbij uitgaven-gebaseerd wordt toegepast voor vroege dekking en activiteit-gebaseerd voor nauwkeurigheid en auditgereedheid. Onder CSRD is de verwachting duidelijk: beweeg naar leveranciersspecifieke, traceerbare gegevens waar mogelijk.

Door te beginnen met uitgaven-gebaseerd en op te bouwen naar activiteit-gebaseerd, kunnen duurzaamheidsmanagers voldoen aan de huidige rapportageverplichtingen en tegelijkertijd de basis leggen voor geloofwaardige, toekomstbestendige openbaarmakingen.

Klaar om koolstofberekeningen te vereenvoudigen?

De meeste bedrijven gebruiken uiteindelijk een mix van uitgaven- en activiteit-gebaseerde gegevens, maar dat beheren in spreadsheets is rommelig en moeilijk te verdedigen in een audit. Coolset past TÜV-gecertificeerde methodologie toe om beide op één plek te beheren, zodat je CSRD-compliant blijft zonder stress. 

Praat vandaag nog met Coolset over je koolstofberekeningsbehoeften.

‍
Veelgestelde Vragen (FAQs)

Laten we eens kijken naar enkele van de meest gestelde vragen als het gaat om koolstofberekeningsmethoden.

Welke methode is nauwkeuriger voor Scope 3-emissies?

Activiteit-gebaseerd is nauwkeuriger omdat het leveranciersspecifieke gegevens weerspiegelt, terwijl uitgaven-gebaseerd op gemiddelden vertrouwt.

Wordt uitgaven-gebaseerde rapportage geaccepteerd onder CSRD?

Ja, maar ESRS E1 verwacht dat bedrijven de datakwaliteit in de loop van de tijd verbeteren. Uitgaven-gebaseerd is acceptabel als startpunt, maar moet worden aangevuld of vervangen door activiteitsgegevens.

Kunnen bedrijven later overstappen van uitgaven- naar activiteit-gebaseerd?

Ja, en dit wordt aangemoedigd door het GHG Protocol. Bedrijven moeten een duidelijk herberekeningsbeleid vaststellen om vergelijkbaarheid te waarborgen wanneer methoden veranderen.

Hoe zien auditors uitgaven- vs. activiteit-gebaseerde gegevens?

Auditors geven de voorkeur aan activiteit-gebaseerd omdat het transparantie en traceerbaarheid biedt. Uitgaven-gebaseerd is moeilijker te rechtvaardigen tenzij ondersteund door robuuste documentatie van emissiefactoren.

Wat is de rol van emissiefactorendatabases in elke methode?

Beide benaderingen vereisen emissiefactoren. Uitgaven-gebaseerd vertrouwt op input-output databases, terwijl activiteit-gebaseerd sector- of proces-specifieke datasets zoals DEFRA of ecoinvent gebruikt.