Introductie

Deze week, op 20 mei, heeft de Europese Commissie haar langverwachte eerste lijst van landrisicoclassificaties onder de EU Ontbossingsverordening (EUDR) vrijgegeven, een belangrijke mijlpaal in de implementatie van de regelgeving. De lijst - gepubliceerd via een uitvoeringsbesluit op het Groene Forum van de Commissie - rangschikt elk bronland als hoog, standaard of laag risico voor ontbossing of bosdegradatie, in relatie tot vee, cacao, koffie, hout, soja, palmolie en rubber. 

Het doel van EUDR-risicobenchmarks? De administratieve last voor landen met een laag risico verminderen, en bevoegde autoriteiten in staat stellen effectief toezicht te houden en naleving af te dwingen voor degenen die een hoger risico vormen. Echter, de gedachte dat een 'laag-risico' status bedrijven volledig vrijstelt, is misleidend.

In dit artikel zullen we het nieuwe benchmarksysteem uiteenzetten, en waar elk land staat. We zullen vervolgens uitleggen wat deze risicobenchmarks betekenen voor due diligence, benadrukken wat verandert, en wat niet.

Wat zijn de EUDR-landrisicobenchmarks?

De logica achter het systeem

Onder de EUDR classificeert de Europese Commissie elk producerend land in een van de drie categorieën: laag, standaard of hoog risico. Het landbenchmarkingsysteem is gebaseerd op datagestuurde criteria die zijn vastgelegd in de officiële EUDR-regelgeving. 

De beoordelingscriteria houden rekening met het huidige ontbossingstempo in het land, de snelheid van uitbreiding van landbouwgrond voor relevante grondstoffen, en productietrends van relevante grondstoffen. Deze beoordeling wordt ondersteund door andere factoren zoals lokale wetshandhaving, bescherming van inheemse volkeren, en naleving van wetten zoals het Akkoord van Parijs. Dit Commissie Stafwerkdocument schetst de principes die ten grondslag liggen aan de methodologie, met als doel transparantie, objectiviteit en consistentie te waarborgen.

Het is belangrijk op te merken dat de benchmarklijst dynamisch is. De Commissie zal landen periodiek herzien en bijwerken – met de eerste herziening gepland voor 2026 zodra nieuwe wereldwijde bosdata beschikbaar is. Een dynamische lijst hoopt landen te stimuleren om de duurzaamheid van hun landbouwproductiesystemen te verbeteren, de impact van ontbossing te minimaliseren terwijl ze werken naar een laag-risicostatus, terwijl ze tegelijkertijd landen bestraffen die beginnen te verslappen. Voor bedrijven betekent dit dat de due diligence-werkbelasting niet in steen gebeiteld is; nalevingssystemen moeten flexibel en responsief blijven voor bijgewerkte risicoinformatie. 

{{custom-cta}}

Wat verandert er als je bronland laag-risico is?

Due Diligence (DD) vereenvoudigingen - maar geen vrijbrief

Een van de grootste voordelen van inkopen uit een laag-risicoland onder EUDR is toegang tot een vereenvoudigde due diligence-procedure. De wet vereist nog steeds dat operators alle vereiste informatie verzamelen over hun producten en toeleveringsketens - dit is verplicht ongeacht het land. 

Voor elke partij grondstof moeten bedrijven details verzamelen zoals de geolocatie van het perceel, leveranciersinformatie en productietijdschema's. Ze moeten ook een due diligence-verklaring indienen om te bevestigen dat het product ontbossingsvrij en legaal is. Geen van deze basisverplichtingen vervalt voor landen met een laag-risico productie.

Het voordeel van inkopen uit een laag-risicoland is echter dat de EUDR geen formele risicoanalyses of risicobeperkende maatregelen vereist. Met andere woorden, bedrijven hoeven het ontbossingsrisico niet actief te beoordelen of aan te pakken wanneer alle producten uit laag-risicolanden komen - tenzij je nieuwe informatie ontvangt die op een probleem wijst of een onderbouwde zorg. 

Als je een claim ontvangt die niet-naleving van EUDR suggereert, moeten bevoegde autoriteiten worden geïnformeerd en onmiddellijk actie worden ondernomen. De focus voor degenen die uit laag-risicolanden inkopen is, zodoende, informatie verzamelen en administratie bijhouden, in plaats van diepgaand onderzoek (aangezien de EU hen al groen licht heeft gegeven).

Bedrijven moeten oppassen niet zelfgenoegzaam te worden met een laag-risicoland benchmark - laag-risico betekent niet geen risico. Er zijn zorgen dat het benchmarkingsysteem omzeiling kan aanmoedigen, waarbij producten via laag-risicolanden worden omgeleid zodat ze lijken te voldoen aan de regelgeving, ondanks dat niet aan alle vereiste due diligence is voldaan. Operators moeten alert blijven op dergelijke mogelijkheden, en volledige transparantie van hun toeleveringsketen waarborgen, vooral waar vermenging van producten kan plaatsvinden.

Voor de volledige en officiële lijst van landclassificaties, raadpleeg het Groene Forum van de Europese Commissie.

Wat als je inkoopt uit standaard- of hoog-risicogebieden?

Geen verandering - volledige due diligence blijft vereist

Als je uit landen met een standaard- of hoogrisicoclassificatie inkoopt, verwacht de EUDR het volledige due diligence-proces - algemene informatie, risicobeoordeling en risicobeperking. Naast de standaardinformatie over de toeleveringsketen moeten operators ook het risico beoordelen dat de grondstoffen mogelijk gelinkt zijn aan ontbossing of geproduceerd zijn in strijd met lokale wetten. Voordat ze op de markt worden gebracht, moet het risico als 'verwaarloosbaar' worden beschouwd. Als je niet alleen uit de risicobeoordeling een verwaarloosbaar risico kunt concluderen, moeten risicobeperkende stappen worden genomen om het risico tot een verwaarloosbaar niveau te verminderen. Al deze stappen moeten worden gedocumenteerd en weerspiegeld in je due diligence-verklaring. 

Standaardrisicolanden

Voor standaardrisicolanden kan een risicobeoordeling het analyseren van landenspecifieke factoren omvatten (bijv. recente ontbossingspercentages, bosbeschermingswetten van landen, bekende corruptieproblemen) en een verwaarloosbare-risicoconclusie onderbouwen met bewijs. Veel bedrijven kiezen ervoor om een risicobeoordelingssjabloon of softwareoplossing te gebruiken om het risico te scoren op basis van land-, grondstof- en leverancier-specifieke criteria. Als een niet-verwaarloosbaar risico wordt gevonden, moet het bedrijf dit vervolgens beperken: bijvoorbeeld door leveranciers te verplichten over te schakelen naar een gecertificeerde bron, onafhankelijke audits uit te voeren of zelfs een niet-conforme leverancier te laten vallen.

Hoogrisicolanden

Voor hoogrisicolanden is het volledige due diligence-proces nog strenger. In een hoogrisico-oorsprongland is het bijna zeker dat je een bepaald niveau van ontbossingsrisico in je risicobeoordeling zult vinden, dus worden de mitigerende stappen effectief verplicht. Deze mitigerende stappen kunnen derde-partij audits, gebruik van geavanceerde tools (bijv. satellietmonitoring) en het verzamelen van extra documentatie omvatten. Ze moeten ook beleid, maatregelen en controles hebben om het risico van niet-naleving te beheersen (hoofdstuk 2; artikel 11). Hoogrisicolanden zullen ook vaker worden gecontroleerd door EU-autoriteiten; wettelijk gezien zal minstens 9% van de bedrijven die uit hoogrisicolanden inkopen jaarlijks worden gecontroleerd.

Regelgevende controles - variëren met risicobenchmark

Een andere factor die de risicobenchmark beïnvloedt, zijn de nalevingscontroles - een inspectie die wordt uitgevoerd om te verifiëren dat een operator/handelaar aan hun wettelijke verplichtingen onder de EUDR heeft voldaan. Deze controles zullen minstens 9% van de relevante producten dekken die op de markt worden gebracht of geëxporteerd uit hoogrisicolanden, 3% voor standaardrisicolanden en 1% voor laagrisicolanden. Het is belangrijk op te merken dat de eenheid die wordt gecontroleerd de operator/handelaar is, niet het productieperceel zelf, hoewel het indirecte validatie van perceelgegevens kan omvatten.

Een nalevingscontrole richt zich op het verifiëren van de due diligence van een bedrijf. Dit kan omvatten: het beoordelen van de ingediende due diligence-verklaring, het auditen van documentatie, het controleren van traceerbaarheid, het verifiëren van claims en het inspecteren van zendingen. 

Wat is de rol van de 1%, 3% en 9% drempels?

De 1%, 3% en 9% drempels zijn minimale jaarlijkse inspectiepercentages die voor elk land vereist zijn, afhankelijk van het risico. 

Waarom de eerste versie controversieel is

NGO-kritiek en zorgen in de industrie

De eerste versie van de EUDR-landrisicobenchmarks is niet zonder kritiek ontvangen. Met slechts vier landen die in deze eerste instantie op de hoogrisicolijst zijn geplaatst - Rusland, Wit-Rusland, Myanmar en Noord-Korea - zijn er zorgen dat het te beperkt is. Deze hoogrisicolanden vormen slechts 0,07% van de EU-import van de gereguleerde grondstoffen, waardoor critici beweren dat de benchmarks enkele van de grootste ontbossingsdrijvers ongemoeid laten. 

Landen die bekend staan om tropische ontbossing zoals Brazilië, Indonesië en de Democratische Republiek Congo, zijn geclassificeerd als standaardrisico. In de ogen van sommige milieuorganisaties en veel industrieprofessionals ondermijnt dit de geloofwaardigheid van het benchmarksysteem. 

Mighty Earth, een prominente NGO, noemde de nieuwe landclassificatie “een farce” en beweert dat enkele van de “ergste niveaus van ontbossing” wereldwijd plaatsvinden in gebieden die niet in de hoogrisicocategorie zijn opgenomen. 

Het toestaan van landen die bekend staan om hun hoge ontbossingsniveaus om aan de zwaarste due diligence-controles te ontsnappen, leidt tot speculatie dat de EU mogelijk bevriende of strategisch belangrijke landen een gemakkelijkere doorgang heeft gegeven ondanks aanzienlijke ontbossingszorgen.

Nieuwe laagrisicobenchmark?

De laagrisicocategorie is niet vrij van kritiek. Aan de ene kant hebben Mighty Earth (en anderen) de beoordeling van Canada, Ghana, Papoea-Nieuw-Guinea en Roemenië als laag risico uitgedaagd, en noemden de beslissing 'onzinnig' - omdat ze beweren dat de benchmark duidelijk bewijs van ontbossing, bosdegradatie en illegale houtkap die verband houden met grondstoffen uit die landen negeert. 

Vanuit de industrie hebben functionarissen in producerende landen zoals Maleisië (standaardrisico) geklaagd dat de EU “voorkeur heeft getoond” voor zichzelf door elke EU-lidstaat een laagrisicolabel te geven, terwijl ontwikkelingslanden meestal standaardrisico zijn. 

Als toevoeging aan de controverse heeft een groep van 11 EU-lidstaten, waaronder Oostenrijk, Luxemburg, Italië en Finland, opgeroepen tot verdere aanpassingen van de regelgeving. In een document beoordeeld door Reuters, beweren deze landen dat de nalevingsvereisten te belastend zijn, vooral voor boeren en bosbouwers. 

Ze stellen voor om een nieuwe "zeer laag risico" categorie in te voeren, die bepaalde landen zou vrijstellen van douanecontroles en traceerbaarheidsverplichtingen. Dit voorstel is bedoeld om de naleving te vereenvoudigen voor landen met een sterke bosbeheer en minimaal ontbossingsrisico. Hoewel de Europese Commissie haar proces verdedigt als data-gedreven, transparant en eerlijk, heeft het - op het moment dat dit artikel werd gepubliceerd - nog niet gereageerd op het laatste voorstel van een 'zeer laag risico' categorie. 

Hoe de benchmarks verantwoord te gebruiken

Voor inkoopteams en compliance-leiders

Gezien het politieke debat, kunnen compliance-leiders zich afvragen hoe ze de nieuwe landrisicobenchmarks op een verantwoorde manier kunnen gebruiken. We raden aan om de risicobeoordelingen te beschouwen als een input in een bredere due diligence-strategie. Hieronder staan enkele stappen om ervoor te zorgen dat je voldoet aan de EUDR, ongeacht je risico:

• Bevestig risicostatus – neem niets aan
  
  • Raadpleeg de Europese Commissie risicobenchmarklijst om de risicostatus van je producerende land te bevestigen
• Valideer de oorsprong van het product - niet alleen de locatie van de leverancier
  
  • Onthoud dat het risiconiveau van toepassing is op het land waar het product vandaan komt (bijv. waar de cacao voor chocolade is geteeld), niet waar je directe leverancier is gevestigd. Toeleveringsketens kunnen meerdere stappen hebben, dus zorg ervoor dat je transparantie hebt.
• Volg productstromen om omzeiling te voorkomen
  
  • Met verschillende risicobenchmarks die verschillende due diligence-verplichtingen vereisen, blijft er een risico van doorvoer via laagrisicolanden. Vermijd dit, en de bijbehorende boetes, door je hele toeleveringsketen duidelijk in kaart te brengen.
• Documenteer beslissingen in DDS duidelijk
  
  • Omschrijf duidelijk het oorsprongsland en risiconiveau van je product, en verwijs hiernaar als je vereenvoudigde due diligence-uitkomsten toepast.

Wat Coolset anders doet

Ingebouwde benchmarklogica, altijd up-to-date

Het implementeren van deze veranderingen in je due diligence-systeem kan ontmoedigend klinken, vooral voor bedrijven die tientallen leveranciers in verschillende landen beheren. Hier kunnen technologie en automatisering een groot verschil maken. Compliance-platforms zoals Coolset zijn ontworpen om bedrijven te helpen duurzaamheid en due diligence-workflows te stroomlijnen, zodat je met vertrouwen kunt aanpassen aan de EUDR.

Hier zijn enkele manieren waarop Coolset's tools de nieuwe EUDR-risicobenchmarkvereisten kunnen ondersteunen, naast eventuele andere EUDR-veranderingen die op ons pad komen:

• Automatische landrisico-identificatie
• Geïntegreerd risicobeoordelingssjabloon
• Dynamische updates en waarschuwingen
• Documentopslag en due diligence
• Samenwerking en leveranciersbetrokkenheid

Voor een dieper begrip van de EUDR-grondbeginselen, bekijk onze EUDR-pagina die een uitgebreide introductie biedt tot de regelgeving, en doe mee aan ons EUDR-webinar in juni. Als je meer wilt weten over hoe Coolset je kan helpen je voor te bereiden op de EUDR, neem dan hier contact op. 

Veelgestelde vragen (FAQs) over EUDR-risicobenchmarking

1. Wat zijn de EUDR-landrisicobenchmarks?

De EU Ontbossingsverordening (EUDR) benchmarks classificeren producerende landen als laag, standaard of hoog risico voor ontbossing en illegaal landgebruik. Deze categorieën bepalen de diepte van de due diligence die vereist is door bedrijven die zeven bosrisicovolle grondstoffen inkopen: soja, palmolie, hout, cacao, koffie, rubber en rundvlees.

2. Welke landen worden als hoog risico beschouwd onder EUDR?

Vanaf mei 2025 heeft de Europese Commissie Wit-Rusland, Myanmar, Noord-Korea en Rusland als hoogrisicolanden aangewezen. Deze landen staan ook onder EU- of VN-sancties. De lijst zal evolueren naarmate er nieuwe ontbossingsgegevens beschikbaar komen.

3. Wat is het verschil tussen laag-, standaard- en hoogrisicoclassificaties?

• Laag risico: Staat vereenvoudigde due diligence toe - geen formele risicobeoordeling of mitigatie is nodig als alle productoorsprongen uit laagrisicogebieden komen en er geen rode vlaggen zijn.
• Standaard risico: Vereist volledige due diligence, inclusief risicobeoordeling en mitigatie.

Hoog risico: Vereist verbeterde due diligence en is onderworpen aan de strengste regelgevende controles (minstens 9% van de operators en importvolume jaarlijks gecontroleerd).

4. Betekent een laagrisicoclassificatie dat er geen due diligence nodig is?

Nee. Operators moeten nog steeds alle vereiste gegevens van de toeleveringsketen verzamelen en bewaren - inclusief geolocatie, leveranciersidentiteiten en productoorsprong -  en een Due Diligence Statement (DDS) indienen. Vereenvoudigde due diligence vrijwaart bedrijven alleen van risicobeoordeling en mitigatie, tenzij er nieuwe gegronde zorgen ontstaan.

5. Hoe vaak worden EUDR-risicobenchmarks bijgewerkt?

De benchmarklijst is dynamisch. De Commissie zal periodieke beoordelingen uitvoeren om bijgewerkte bosgegevens te weerspiegelen, met de eerste officiële herziening verwacht in 2026.

6. Wat vereist EUDR als ik uit een standaard- of hoogrisicoland inkoop?

Je moet volledige due diligence uitvoeren, wat omvat:

• Verzamelen van kerninformatie over de toeleveringsketen
• Uitvoeren van een risicobeoordeling op ontbossing en legaliteit
• Implementeren van risicobeperkende maatregelen als er een niet-verwaarloosbaar risico wordt gevonden (bijv. leverancierswissel, audits, certificering)
  

7. Waar kan ik de officiële landclassificaties controleren?

Landbenchmarks worden gepubliceerd op het Green Forum van de Europese Commissie en bijgewerkt via uitvoeringsbesluiten.