Inleiding

Deze week, op 20 mei, heeft de Europese Commissie haar langverwachte eerste lijst van landenrisicoclassificaties onder de EU Ontbossingsverordening (EUDR) vrijgegeven, wat een belangrijke mijlpaal markeert in de implementatie van de verordening. De lijst - gepubliceerd via een uitvoeringsbesluit op het Green Forum van de Commissie - rangschikt elk bronland als hoog, standaard of laag risico voor ontbossing of bosdegradatie, in relatie tot vee, cacao, koffie, hout, soja, palmolie en rubber. 

Het doel van EUDR-risicobenchmarking? De administratieve last voor laagrisicolanden verminderen en bevoegde autoriteiten in staat stellen om effectief toezicht te houden en compliance af te dwingen voor landen die een hoger risico vormen. Echter, de gedachte dat een 'laag risico'-status bedrijven volledig vrijstelt, is misleidend.

In dit artikel zullen we het nieuwe benchmarkingsysteem uiteenzetten en waar elk land staat. We zullen vervolgens uitleggen wat deze risicobenchmarks betekenen voor due diligence, wat verandert en wat niet.

Wat zijn de EUDR-landenrisicobenchmarks?

De logica achter het systeem

Onder de EUDR classificeert de Europese Commissie nu elk producerend land in een van de drie categorieën: laag, standaard of hoog risico. Het landenbenchmarkingsysteem is gebaseerd op datagestuurde criteria die zijn vastgelegd in de officiële EUDR-verordening. 

De beoordelingscriteria houden rekening met het huidige ontbossingstempo in het land, de uitbreiding van landbouwgrond voor relevante grondstoffen en productietrends van relevante grondstoffen. Deze beoordeling wordt ondersteund door andere factoren zoals lokale wetshandhaving, bescherming van inheemse volkeren en naleving van wetten zoals het Klimaatakkoord van Parijs. Dit Werkdocument van de Commissie schetst de principes die ten grondslag liggen aan de  methodologie, met als doel transparantie, objectiviteit en consistentie te waarborgen.

Het is belangrijk op te merken dat de benchmarklijst dynamisch is. De Commissie zal landen periodiek herzien en bijwerken - met de eerste herziening gepland voor 2026 zodra nieuwe wereldwijde bosgegevens beschikbaar zijn. Een dynamische lijst hoopt landen te stimuleren om de duurzaamheid van hun landbouwproductiesystemen te verbeteren, de impact van ontbossing te minimaliseren terwijl ze werken aan een laagrisicostatus, en tegelijkertijd landen te straffen die achterop raken. Voor bedrijven betekent dit dat de due diligence-werkbelasting niet in steen gebeiteld is; compliance-systemen moeten flexibel en responsief blijven voor bijgewerkte risicoinformatie. 

{{custom-cta}}

Wat verandert er als je bronland een laag risico heeft?

Vereenvoudigingen in Due Diligence (DD) - maar geen vrijbrief

Een van de grootste voordelen van het inkopen uit een laagrisicoland onder EUDR is toegang tot een vereenvoudigde due diligence-procedure. De wet vereist nog steeds dat exploitanten alle vereiste informatie over hun producten en toeleveringsketens verzamelen - dit is verplicht ongeacht het land. 

Voor elke partij grondstof moeten bedrijven details verzamelen zoals de geolocatie van het perceel, leverancierinformatie en productietijdlijnen. Ze moeten ook een due diligence-verklaring indienen om te bevestigen dat het product ontbossingsvrij en legaal is. Geen van deze basisverplichtingen vervalt voor laagrisicoproductielanden.

Het voordeel van het inkopen uit een laagrisicoland is echter dat de EUDR geen formele risicoanalyses of risicobeperkende maatregelen vereist. Met andere woorden, bedrijven hoeven het ontbossingsrisico niet actief te beoordelen of aan te pakken wanneer alle producten uit laagrisicolanden komen - tenzij je nieuwe informatie ontvangt die op een probleem wijst of een gegronde zorg. 

Als je een claim ontvangt die niet-naleving van EUDR suggereert, moeten bevoegde autoriteiten worden geïnformeerd en onmiddellijk actie worden ondernomen. De focus voor degenen die uit laagrisicolanden inkopen ligt dus op informatieverzameling en documentatie, in plaats van diepgaand onderzoek (aangezien de EU hen al groen licht heeft gegeven).

Bedrijven moeten oppassen niet zelfgenoegzaam te worden met een laagrisicolandenbenchmark - laag risico betekent niet geen risico. Er zijn zorgen dat het benchmarkingsysteem omzeiling kan aanmoedigen, waarbij producten via laagrisicolanden worden omgeleid zodat ze lijken te voldoen aan de regelgeving, ondanks dat ze niet aan alle vereiste due diligence hebben voldaan. Exploitanten moeten alert blijven op dergelijke mogelijkheden en volledige transparantie van hun toeleveringsketen waarborgen, vooral waar vermenging van producten kan plaatsvinden.

Voor de volledige en officiële lijst van landenclassificaties, raadpleeg het Green Forum van de Europese Commissie.

Wat als je uit standaard- of hoogrisicoregio's inkoopt?

Geen verandering - volledige due diligence blijft vereist

Als je inkoopt uit landen die als standaard of hoog risico zijn geclassificeerd, verwacht de EUDR het volledige due diligence-proces - algemene informatie, risicobeoordeling en risicobeperking. Naast de standaardinformatie over de toeleveringsketen moeten operators ook het risico beoordelen dat de grondstoffen mogelijk verband houden met ontbossing of zijn geproduceerd in strijd met lokale wetten. Voordat ze op de markt worden gebracht, moet het risico als 'verwaarloosbaar' worden beschouwd. Als je niet alleen uit de risicobeoordeling een verwaarloosbaar risico kunt concluderen, moeten er risicobeperkende stappen worden ondernomen om het risico tot een verwaarloosbaar niveau te verminderen. Al deze stappen moeten worden gedocumenteerd en weerspiegeld in je due diligence-verklaring. 

Standaard risicolanden

Voor standaard risicolanden kan een risicobeoordeling het analyseren van land specifieke factoren inhouden (bijv. recente ontbossingspercentages, bosbeschermingswetten van landen, bekende corruptieproblemen) en een conclusie van verwaarloosbaar risico met bewijs onderbouwen. Veel bedrijven kiezen ervoor om een risicobeoordelingssjabloon of softwareoplossing te gebruiken om het risico te scoren op basis van land-, grondstof- en leveranciersspecifieke criteria. Als er een niet-verwaarloosbaar risico wordt gevonden, moet het bedrijf dit vervolgens beperken: bijvoorbeeld door leveranciers te verplichten over te schakelen naar een gecertificeerde bron, onafhankelijke audits uit te voeren of zelfs een niet-conforme leverancier te laten vallen.

Hoog risicolanden

Voor hoog risicolanden is het volledige due diligence-proces nog strenger. In een land van hoge risico-oorsprong is het bijna zeker dat je een bepaald niveau van ontbossingsrisico zult vinden in je risicobeoordeling, dus worden de mitigerende stappen effectief verplicht. Deze mitigerende stappen kunnen onder meer derde partij audits, gebruik van geavanceerde tools (bijv. satellietmonitoring) en het verzamelen van extra documentatie omvatten. Ze moeten ook beleid, maatregelen en controles hebben om het risico van non-compliance te beheren (hoofdstuk 2; artikel 11). Hoog risicolanden zullen ook vaker worden gecontroleerd door EU-autoriteiten; wettelijk gezien zal minstens 9% van de bedrijven die uit hoog risicolanden inkopen jaarlijks worden gecontroleerd.

Regelgevende controles - variëren met risicobenchmark

Een andere factor die de risicobenchmark beïnvloedt, zijn de compliance-controles - een inspectie die wordt uitgevoerd om te verifiëren dat een operator/handelaar aan hun wettelijke verplichtingen onder de EUDR heeft voldaan. Deze controles zullen ten minste 9% van de relevante producten dekken die op de markt zijn gebracht of geëxporteerd uit landen met een hoog risico, 3% voor landen met een standaardrisico en 1% voor landen met een laag risico. Het is belangrijk op te merken dat de eenheid die wordt gecontroleerd de operator/handelaar is, niet het productieperceel zelf, hoewel het indirecte validatie van perceelgegevens kan omvatten.

Een compliance-controle richt zich op het verifiëren van de due diligence van een bedrijf. Dit kan inhouden: het beoordelen van de ingediende due diligence-verklaring, auditdocumentatie, het controleren van traceerbaarheid, het verifiëren van claims en het inspecteren van zendingen. 

Wat is de rol van de 1%, 3% en 9% drempels?

De 1%, 3% en 9% drempels zijn minimale jaarlijkse inspectiepercentages die vereist zijn van elk land, afhankelijk van het risico. 

Waarom de eerste versie controversieel is

Kritiek van NGO's en zorgen in de branche

De eerste versie van de EUDR-landenrisicobenchmarks is niet zonder kritiek ontvangen. Met slechts vier landen op de lijst van hoog risico in deze eerste instantie - Rusland, Wit-Rusland, Myanmar en Noord-Korea - zijn er zorgen dat het te beperkt is. Deze hoog risicolanden vormen slechts 0,07% van de EU-import van de gereguleerde grondstoffen, wat critici ertoe brengt te beweren dat de benchmarks enkele van de grootste ontbossingsdrijvers ongemoeid laten. 

Landen die bekend staan om tropische ontbossing zoals Brazilië, Indonesië en de Democratische Republiek Congo, zijn geclassificeerd als standaard risico. In de ogen van sommige milieugroepen en veel brancheprofessionals ondermijnt dit de geloofwaardigheid van het benchmarkingsysteem. 

Mighty Earth, een prominente NGO, noemde de nieuwe landenclassificatie “een farce” en stelde dat enkele van de “ergste niveaus van ontbossing” wereldwijd plaatsvinden in gebieden die niet in de hoog risicocategorie zijn opgenomen. 

Het toestaan dat landen die bekend staan om hun hoge ontbossingsniveaus de zwaarste due diligence-controle ontlopen, leidt tot speculatie dat de EU mogelijk vriendelijke of strategisch belangrijke landen een makkelijkere doorgang heeft gegeven ondanks aanzienlijke ontbossingszorgen.

Nieuwe laag risicobenchmark?

De laag risicocategorie is niet vrij van kritiek. Enerzijds hebben Mighty Earth (en anderen) de beoordeling van Canada, Ghana, Papoea-Nieuw-Guinea en Roemenië als laag risico uitgedaagd en de beslissing 'onzinnig' genoemd - omdat ze beweren dat de benchmark duidelijk bewijs van ontbossing, bosdegradatie en illegale houtkap negeert die verband houdt met grondstoffen uit die landen. 

Vanuit de branchekant hebben functionarissen in producerende landen zoals Maleisië (standaard risico) geklaagd dat de EU “voorkeur” aan zichzelf heeft gegeven door elke EU-lidstaat een laag risicolabel te geven terwijl ontwikkelingslanden meestal standaard risico zijn. 

Als toevoeging aan de controverse heeft een groep van 11 EU-lidstaten, waaronder Oostenrijk, Luxemburg, Italië en Finland, opgeroepen tot verdere aanpassingen van de regelgeving. In een document dat is beoordeeld door Reuters, stellen deze landen dat de compliance-eisen te belastend zijn, vooral voor boeren en bosbouwers. 

Ze stellen voor om een nieuwe "zeer laag risico" categorie in te voeren, die bepaalde landen zou vrijstellen van douanecontroles en traceerbaarheidsverplichtingen. Dit voorstel is bedoeld om compliance te vereenvoudigen voor landen met een sterke bosbeheer en minimaal ontbossingsrisico. Hoewel de Europese Commissie haar proces verdedigt als data-gedreven, transparant en eerlijk, heeft het – op het moment dat dit artikel werd gepubliceerd – nog niet gereageerd op het laatste voorstel van een 'zeer laag risico' categorie. 

Hoe de benchmarks verantwoord te gebruiken

Voor inkoopteams en compliance-verantwoordelijken

Gezien het politieke debat kunnen compliance-verantwoordelijken zich afvragen hoe ze de nieuwe landenrisicobenchmarks op een verantwoorde manier kunnen gebruiken. We raden aan de risicobeoordelingen te behandelen als een input in een bredere due diligence-strategie. Hieronder staan enkele stappen om ervoor te zorgen dat je voldoet aan de EUDR, ongeacht je risico:

• Bevestig risicostatus – neem geen aanname
  
  • Raadpleeg de Europese Commissie risicobenchmarklijst om de risicostatus van je producerende land te bevestigen
• Valideer de oorsprong van het product - niet alleen de locatie van de leverancier
  
  • Onthoud dat het risiconiveau van toepassing is op het land waar het product vandaan komt (bijv. waar de cacao voor chocolade werd verbouwd), niet waar je directe leverancier is gevestigd. Toeleveringsketens kunnen meerdere stappen hebben, dus zorg ervoor dat je transparantie waarborgt.
• Volg productstroom om omzeiling te voorkomen
  
  • Met verschillende risicobenchmarks die verschillende due diligence-verplichtingen vereisen, blijft er een risico van doorvoer door landen met laag risico. Vermijd dit, en de bijbehorende boetes, door je hele toeleveringsketen duidelijk in kaart te brengen.
• Documenteer beslissingen in DDS duidelijk
  
  • Omschrijf duidelijk het oorsprongsland en risiconiveau van je product, en verwijs hiernaar terug als je vereenvoudigde due diligence-uitkomsten toepast.

Wat Coolset anders doet

Ingebouwde benchmarklogica, altijd bijgewerkt

Het implementeren van deze veranderingen in je due diligence-systeem kan ontmoedigend klinken, vooral voor bedrijven die tientallen leveranciers in verschillende landen beheren. Hier kunnen technologie en automatisering een groot verschil maken. Compliance-platforms zoals Coolset zijn ontworpen om bedrijven te helpen duurzaamheid en due diligence-workflows te stroomlijnen, zodat je met vertrouwen kunt aanpassen aan de EUDR.

Hier zijn enkele manieren waarop Coolset's tools de nieuwe EUDR-risicobenchmarkvereisten kunnen ondersteunen, naast eventuele andere EUDR-veranderingen die op ons pad komen:

• Automatische identificatie van landenrisico
• Geïntegreerd risicobeoordelingssjabloon
• Dynamische updates en waarschuwingen
• Documentopslag en due diligence
• Samenwerking en leveranciersbetrokkenheid

Coolset's EUDR-product helpt bedrijven de juiste gegevens te verzamelen, te controleren op ontbossingsrisico en Due Diligence Statements in te dienen zonder leveranciers op te jagen of in complexe spreadsheets te werken. Met Coolset kunnen bedrijven product- en ordergegevens importeren uit je ERP, documenten opvragen bij leveranciers en alles op één plek bijhouden. Het systeem markeert ontbrekende of risicovolle zendingen en genereert audit-klare DDS-bestanden die voldoen aan het verplichte EU TRACES-formaat. Het product wordt gelanceerd in augustus 2025. Meld je aan voor de wachtlijst hier.‍

Voor een dieper begrip van EUDR-grondbeginselen, bekijk onze EUDR-pagina die een uitgebreide introductie biedt tot de regelgeving, en neem deel aan ons EUDR-webinar in juni.

{{eudr-tool-injectable}}

Veelgestelde vragen (FAQ's) over EUDR-risicobenchmarking

1. Wat zijn de EUDR-landenrisicobenchmarks?

De EU Ontbossingsverordening (EUDR) benchmarks classificeren producerende landen als laag, standaard of hoog risico voor ontbossing en illegaal landgebruik. Deze categorieën bepalen de diepte van due diligence die vereist is door bedrijven die zeven bosrisicovolle grondstoffen inkopen: soja, palmolie, hout, cacao, koffie, rubber en rundvlees.

2. Welke landen worden als hoog risico beschouwd onder EUDR?

Vanaf mei 2025 heeft de Europese Commissie Wit-Rusland, Myanmar, Noord-Korea en Rusland aangewezen als hoog risicolanden. Deze landen staan ook onder EU- of VN-sancties. De lijst zal evolueren naarmate nieuwe ontbossingsgegevens beschikbaar komen.

3. Wat is het verschil tussen laag, standaard en hoog risicoclassificaties?

• Laag risico: Staat vereenvoudigde due diligence toe - geen formele risicobeoordeling of mitigatie is nodig als alle productoorsprongen uit laag risicogebieden komen en er geen rode vlaggen aanwezig zijn.
• Standaard risico: Vereist volledige due diligence, inclusief risicobeoordeling en mitigatie.

Hoog risico: Vereist verbeterde due diligence en is onderworpen aan de strengste regelgevende controles (minstens 9% van de operators en importvolume jaarlijks gecontroleerd).

4. Betekent een laag risicoclassificatie dat er geen due diligence nodig is?

Nee. Operators moeten nog steeds alle vereiste gegevens van de toeleveringsketen verzamelen en bewaren - inclusief geolocatie, leveranciersidentiteiten en productoorsprong - en een Due Diligence Statement (DDS) indienen. Vereenvoudigde due diligence vrijwaart bedrijven alleen van risicobeoordeling en mitigatie, tenzij er nieuwe gegronde zorgen ontstaan.

5. Hoe vaak worden EUDR-risicobenchmarks bijgewerkt?

De benchmarklijst is dynamisch. De Commissie zal periodieke beoordelingen uitvoeren om bijgewerkte bosgegevens te weerspiegelen, met de eerste officiële herziening verwacht in 2026.

6. Wat vereist EUDR als ik inkoop uit een standaard- of hoog risicoland?

Je moet volledige due diligence uitvoeren, wat omvat:

• Verzamelen van kerninformatie over de toeleveringsketen
• Uitvoeren van een risicobeoordeling op ontbossing en legaliteit
• Implementeren van risicobeperkende maatregelen als er een niet-verwaarloosbaar risico wordt gevonden (bijv. leverancierswissel, audits, certificering)
  

7. Waar kan ik de officiële landenclassificaties controleren?

Landenbenchmarks worden gepubliceerd op het Green Forum van de Europese Commissie en bijgewerkt via uitvoeringshandelingen.