{{eudr-lowrisk}}

Inleiding

Deze week, op 20 mei, heeft de Europese Commissie haar langverwachte eerste lijst van landenrisicoclassificaties onder de EU Ontbossingsverordening (EUDR) vrijgegeven, wat een belangrijke mijlpaal markeert in de implementatie van de verordening. De lijst - gepubliceerd via een uitvoeringsbesluit op het Groene Forum van de Commissie - rangschikt elk herkomstland als hoog, standaard of laag risico voor ontbossing of bosdegradatie, in relatie tot vee, cacao, koffie, hout, soja, palmolie en rubber. 

Het doel van EUDR-risicobenchmarking? De administratieve last verminderen voor landen met een laag risico en bevoegde autoriteiten in staat stellen effectief toezicht te houden en compliance af te dwingen voor landen die een hoger risico vormen. De overtuiging dat een 'laag-risico' status bedrijven volledig vrijwaart, is echter misleidend.

In dit artikel zullen we het nieuwe benchmarksysteem uiteenzetten en waar elk land staat. Vervolgens zullen we uitleggen wat deze risicobenchmarks betekenen voor due diligence, wat verandert en wat niet.

Wat zijn de EUDR-landenrisicobenchmarks?

De logica achter het systeem

Onder de EUDR classificeert de Europese Commissie nu elk producerend land in een van de drie categorieën: laag, standaard of hoog risico. Het landenbenchmarkingsysteem is gebaseerd op datagestuurde criteria die zijn vastgelegd in de officiële EUDR-verordening. 

De beoordelingscriteria houden rekening met het huidige ontbossingstempo in het land, de uitbreidingssnelheid van landbouwgrond voor relevante grondstoffen en productietrends van relevante grondstoffen. Deze beoordeling wordt ondersteund door andere factoren zoals lokale wetshandhaving, bescherming van inheemse volkeren en naleving van wetten zoals de Overeenkomst van Parijs. Dit Werkdocument van de Commissie beschrijft de principes die ten grondslag liggen aan de methodologie, met als doel transparantie, objectiviteit en consistentie te waarborgen.

Het is belangrijk op te merken dat de benchmarklijst dynamisch is. De Commissie zal landen periodiek herzien en bijwerken - met de eerste herziening gepland voor 2026 zodra nieuwe wereldwijde bosgegevens beschikbaar zijn. Een dynamische lijst hoopt landen te stimuleren om de duurzaamheid van hun landbouwproductiesystemen te verbeteren, de impact van ontbossing te minimaliseren terwijl ze werken aan een laag-risico status, en tegelijkertijd landen te straffen die beginnen te verslappen. Voor bedrijven betekent dit dat de due diligence-werkbelasting niet in steen gebeiteld is; compliance-systemen moeten flexibel en responsief blijven voor bijgewerkte risicoinformatie. 

{{custom-cta}}

Wat verandert er als je herkomstland laag-risico is?

Vereenvoudigingen in Due Diligence (DD) - maar geen vrijbrief

Een van de grootste voordelen van het inkopen uit een laag-risicoland onder EUDR is toegang tot een vereenvoudigde due diligence-procedure. De wet vereist nog steeds dat exploitanten alle vereiste informatie over hun producten en toeleveringsketens verzamelen - dit is verplicht ongeacht het land. 

Voor elke partij grondstof moeten bedrijven details verzamelen zoals de geolocatie van het perceel, leveranciersinformatie en productietijdschema's. Ze moeten ook een due diligence-verklaring indienen om te bevestigen dat het product ontbossingsvrij en legaal is. Geen van deze basisverplichtingen vervalt voor landen met een laag-risico productie.

Het voordeel van inkopen uit een laag-risicoland is echter dat de EUDR geen formele risicoanalyses of risicobeperkende maatregelen vereist. Met andere woorden, bedrijven hoeven niet actief ontbossingsrisico's te beoordelen of aan te pakken wanneer alle producten uit laag-risicolanden komen - tenzij je nieuwe informatie ontvangt die op een probleem wijst of een gegronde zorg. 

Als je een claim ontvangt die niet-naleving van de EUDR suggereert, moeten bevoegde autoriteiten worden geïnformeerd en onmiddellijk actie worden ondernomen. De focus voor degenen die inkopen uit laag-risicolanden ligt dus op informatieverzameling en administratie, in plaats van diepgaand onderzoek (aangezien de EU hen al groen licht heeft gegeven).

Bedrijven moeten oppassen dat ze niet zelfgenoegzaam worden met een laag-risicoland benchmark - laag-risico betekent niet geen risico. Er zijn zorgen dat het benchmarkingsysteem kan aanmoedigen tot omzeiling, waarbij producten worden omgeleid via laag-risicolanden zodat ze lijken te voldoen aan de regelgeving, ondanks dat ze niet aan alle vereiste due diligence hebben voldaan. Exploitanten moeten alert blijven op dergelijke mogelijkheden en volledige transparantie van hun toeleveringsketen garanderen, vooral waar vermenging van producten kan optreden.

Voor de volledige en officiële lijst van landenclassificaties, raadpleeg het Groene Forum van de Europese Commissie.

Wat als je inkoopt uit standaard- of hoogrisicogebieden?

Geen verandering - volledige due diligence blijft vereist

Als je grondstoffen betrekt uit landen die als standaard of hoog risico zijn geclassificeerd, verwacht de EUDR het volledige due diligence-proces - algemene informatie, risicobeoordeling en risicobeperking. Naast de standaardinformatie over de toeleveringsketen moeten exploitanten ook het risico beoordelen dat de grondstoffen mogelijk verband houden met ontbossing of zijn geproduceerd in strijd met lokale wetten. Voordat ze op de markt worden gebracht, moet het risico als 'verwaarloosbaar' worden beschouwd. Als je niet alleen uit de risicobeoordeling een verwaarloosbaar risico kunt concluderen, moeten risicobeperkende maatregelen worden genomen om het risico tot een verwaarloosbaar niveau te verminderen. Al deze stappen moeten worden gedocumenteerd en weerspiegeld in je due diligence-verklaring. 

Standaard risicolanden

Voor standaard risicolanden kan een risicobeoordeling het analyseren van land specifieke factoren inhouden (bijv. recente ontbossingspercentages, bosbeschermingswetten van landen, bekende corruptieproblemen) en een verwaarloosbare risicoconclusie onderbouwen met bewijs. Veel bedrijven kiezen ervoor om een risicobeoordelingssjabloon of softwareoplossing te gebruiken om het risico te scoren op basis van land-, grondstof- en leveranciersspecifieke criteria. Als er een niet-verwaarloosbaar risico wordt gevonden, moet het bedrijf dit vervolgens beperken: bijvoorbeeld door leveranciers te verplichten over te schakelen naar een gecertificeerde bron, onafhankelijke audits uit te voeren of zelfs een niet-conforme leverancier te laten vallen.

Hoog risicolanden

Voor hoog risicolanden is het volledige due diligence-proces nog strenger. In een land van hoge risicoherkomst is het bijna zeker dat je een bepaald niveau van ontbossingsrisico zult vinden in je risicobeoordeling, dus worden de mitigerende stappen effectief verplicht. Deze mitigerende stappen kunnen onder andere derde partij audits, gebruik van geavanceerde tools (bijv. satellietmonitoring) en het verzamelen van extra documentatie omvatten. Ze moeten ook beleidsmaatregelen, maatregelen en controles hebben om het risico van non-compliance te beheersen (hoofdstuk 2; artikel 11). Hoog risicolanden zullen ook vaker worden gecontroleerd door EU-autoriteiten; wettelijk gezien zal ten minste 9% van de bedrijven die uit hoog risicolanden inkopen jaarlijks worden gecontroleerd.

Regelgevende controles - variëren met risicobenchmark

Een andere factor die de risicobenchmark beïnvloedt, zijn de compliance-controles - een inspectie uitgevoerd om te verifiëren dat een exploitant/handelaar aan zijn wettelijke verplichtingen onder de EUDR heeft voldaan. Deze controles zullen ten minste 9% van de relevante producten die op de markt worden gebracht of worden geëxporteerd uit hoog risicolanden, 3% voor standaard risicolanden en 1% voor laag risicolanden dekken. Het is belangrijk op te merken dat de eenheid die wordt gecontroleerd de exploitant/handelaar is, niet het productieperceel zelf, hoewel het indirecte validatie van perceelgegevens kan omvatten.

Een compliance-controle richt zich op het verifiëren van de due diligence van een bedrijf. Dit kan onder andere inhouden: het beoordelen van de ingediende due diligence-verklaring, het controleren van documentatie, het controleren van traceerbaarheid, het verifiëren van claims en het inspecteren van zendingen. 

Wat is de rol van de 1%, 3% en 9% drempels?

De 1%, 3% en 9% drempels zijn minimale jaarlijkse inspectiepercentages die vereist zijn van elk land, afhankelijk van het risico. 

Waarom de eerste versie controversieel is

Kritiek van NGO's en zorgen in de branche

De eerste versie van de EUDR-landenrisicobenchmarks is niet zonder kritiek ontvangen. Met slechts vier landen op de lijst met hoog risico in deze eerste instantie - Rusland, Wit-Rusland, Myanmar en Noord-Korea - zijn er zorgen dat het te beperkt is. Deze hoog risicolanden vormen slechts 0,07% van de EU-import van de gereguleerde grondstoffen, waardoor critici beweren dat de benchmarks enkele van de grootste drijfveren van ontbossing ongemoeid laten. 

Landen die bekend staan om tropische ontbossing zoals Brazilië, Indonesië en de Democratische Republiek Congo zijn geclassificeerd als standaard risico. In de ogen van sommige milieuorganisaties en veel brancheprofessionals ondermijnt dit de geloofwaardigheid van het benchmarksysteem. 

Mighty Earth, een prominente NGO, bestempelde de nieuwe landenclassificatie als “een farce” en beweert dat enkele van de “ergste niveaus van ontbossing” wereldwijd plaatsvinden in gebieden die zijn weggelaten uit de hoog risicocategorie. 

Het toestaan van landen die bekend staan om hun hoge ontbossingsniveaus om te ontsnappen aan de zwaarste due diligence-controles veroorzaakt speculatie dat de EU mogelijk bevriende of strategisch belangrijke landen een makkelijker doorgang heeft gegeven ondanks aanzienlijke ontbossingszorgen.

Nieuwe laag risicobenchmark?

De laag risicocategorie is niet vrij van kritiek. Enerzijds hebben Mighty Earth (en anderen) de beoordeling van Canada, Ghana, Papoea-Nieuw-Guinea en Roemenië als laag risico uitgedaagd en de beslissing 'onzinnig' genoemd - omdat ze beweren dat de benchmark duidelijk bewijs van ontbossing, bosdegradatie en illegale houtkap negeert die verband houdt met grondstoffen uit die landen. 

Vanuit de branchekant hebben functionarissen in producerende landen zoals Maleisië (standaard risico) geklaagd dat de EU “voorkeursbehandeling” aan zichzelf heeft gegeven door elke EU-lidstaat een laag risicolabel te geven, terwijl ontwikkelingslanden meestal standaard risico zijn. 

Om de controverse toe te voegen, heeft een groep van 11 EU-lidstaten, waaronder Oostenrijk, Luxemburg, Italië en Finland, opgeroepen tot verdere aanpassingen van de regelgeving. In een document dat is beoordeeld door Reuters, beweren deze landen dat de compliance-eisen te belastend zijn, vooral voor boeren en bosbouwers. 

Ze stellen voor om een nieuwe "zeer laag risico" categorie in te voeren, die bepaalde landen zou vrijstellen van douanecontroles en traceerbaarheidsverplichtingen. Dit voorstel is bedoeld om compliance te vereenvoudigen voor landen met een sterke bosbeheer en minimaal ontbossingsrisico. Hoewel de Europese Commissie haar proces verdedigt als data-gedreven, transparant en eerlijk, heeft het - ten tijde van de publicatie van dit artikel - nog niet gereageerd op het laatste voorstel van een 'zeer laag risico' categorie. 

Hoe de benchmarks verantwoord te gebruiken

Voor inkoopteams en compliance-verantwoordelijken

Gezien het politieke debat kunnen compliance-verantwoordelijken zich afvragen hoe ze de nieuwe landenrisicobenchmarks op een verantwoorde manier kunnen gebruiken. We raden aan om de risicobeoordelingen te behandelen als een van de inputs in een bredere due diligence-strategie. Hieronder staan enkele stappen om ervoor te zorgen dat je voldoet aan de EUDR, ongeacht je risico:

• Bevestig risicostatus – ga er niet van uit
  
  • Raadpleeg de Europese Commissie risicobenchmarklijst om de risicostatus van je producerende land te bevestigen
• Valideer de oorsprong van het product - niet alleen de locatie van de leverancier
  
  • Onthoud dat het risiconiveau van toepassing is op het land waar het product vandaan komt (bijv. waar de cacao voor chocolade werd verbouwd), niet waar je directe leverancier is gevestigd. Toeleveringsketens kunnen meerdere stappen hebben, dus zorg ervoor dat je transparantie waarborgt.
• Volg de productstroom om omzeiling te voorkomen
  
  • Met verschillende risicobenchmarks die variërende due diligence-verplichtingen vereisen, blijft er een risico op doorvoer via laag risicolanden. Vermijd dit en bijbehorende boetes door je hele toeleveringsketen duidelijk in kaart te brengen.
• Documenteer beslissingen in DDS duidelijk
  
  • Omschrijf duidelijk het oorsprongsland en risiconiveau van je product en verwijs hiernaar als je vereenvoudigde due diligence-uitkomsten toepast.

Wat Coolset anders doet

Ingebouwde benchmarklogica, altijd bijgewerkt

Het implementeren van deze veranderingen in je due diligence-systeem kan ontmoedigend klinken, vooral voor bedrijven die tientallen leveranciers in verschillende landen beheren. Hier kunnen technologie en automatisering een groot verschil maken. Compliance-platforms zoals Coolset zijn ontworpen om bedrijven te helpen duurzaamheid en due diligence-workflows te stroomlijnen, zodat je je met vertrouwen kunt aanpassen aan de EUDR.

Hier zijn enkele manieren waarop de tools van Coolset de nieuwe EUDR-risicobenchmarkvereisten kunnen ondersteunen, naast eventuele andere EUDR-veranderingen die op ons afkomen:

• Automatische landenrisico-identificatie
• Geïntegreerde risicobeoordelingssjabloon
• Dynamische updates en waarschuwingen
• Documentopslag en due diligence
• Samenwerking en leveranciersbetrokkenheid

Het EUDR-product van Coolset helpt bedrijven de juiste gegevens te verzamelen, te controleren op ontbossingsrisico's en Due Diligence Statements in te dienen zonder leveranciers achterna te zitten of in complexe spreadsheets te werken. Met Coolset kunnen bedrijven product- en ordergegevens importeren uit je ERP, documenten opvragen bij leveranciers en alles op één plek bijhouden. Het systeem markeert ontbrekende of risicovolle zendingen en genereert audit-klare DDS-bestanden die voldoen aan het verplichte EU TRACES-formaat. Het product wordt gelanceerd in augustus 2025. Meld je aan voor de wachtlijst hier.‍

Voor een dieper begrip van de EUDR-grondslagen, bekijk onze EUDR-pagina die een uitgebreide introductie biedt tot de regelgeving, en neem deel aan ons EUDR-webinar in juni.

{{eudr-tool-injectable}}

Veelgestelde vragen - EUDR-risicobenchmarking

1. Wat zijn de EUDR-landenrisicobenchmarks?

De EU Ontbossingsverordening (EUDR) benchmarks classificeren producerende landen als laag, standaard of hoog risico voor ontbossing en illegaal landgebruik. Deze categorieën bepalen de diepte van de due diligence die vereist is door bedrijven die zeven bosrisicovolle grondstoffen inkopen: soja, palmolie, hout, cacao, koffie, rubber en rundvlees.

2. Welke landen worden als hoog risico beschouwd onder EUDR?

Vanaf mei 2025 heeft de Europese Commissie Wit-Rusland, Myanmar, Noord-Korea en Rusland aangewezen als hoog risicolanden. Deze landen staan ook onder EU- of VN-sancties. De lijst zal evolueren naarmate er nieuwe ontbossingsgegevens beschikbaar komen.

3. Wat is het verschil tussen lage, standaard- en hoog-risicoclassificaties?

• Laag risico: Staat vereenvoudigde due diligence toe - geen formele risicobeoordeling of mitigatie is nodig als alle productoorsprongen uit laag risicogebieden komen en er geen rode vlaggen zijn.
• Standaard risico: Vereist volledige due diligence, inclusief risicobeoordeling en mitigatie.

Hoog risico: Vereist verbeterde due diligence en is onderworpen aan de strengste regelgevende controles (minstens 9% van de exploitanten en importvolume jaarlijks gecontroleerd).

4. Betekent een laag-risicoclassificatie dat er geen due diligence nodig is?

Nee. Exploitanten moeten nog steeds alle vereiste gegevens van de toeleveringsketen verzamelen en bewaren - inclusief geolocatie, leveranciersidentiteiten en productherkomst -  en een Due Diligence Statement (DDS) indienen. Vereenvoudigde due diligence vrijwaart bedrijven alleen van risicobeoordeling en mitigatie, tenzij er nieuwe gegronde zorgen ontstaan.

5. Wat vereist de EUDR als ik inkoop uit een standaard- of hoog-risicoland?

Je moet volledige due diligence uitvoeren, wat onder andere inhoudt:

• Het verzamelen van kerninformatie over de toeleveringsketen
• Het uitvoeren van een risicobeoordeling op ontbossing en legaliteit
• Het implementeren van risicobeperkende maatregelen als er een niet-verwaarloosbaar risico wordt gevonden (bijv. leverancierswisseling, audits, certificering)