Introductie

Deze week, op 20 mei, heeft de Europese Commissie haar langverwachte eerste lijst van landenrisicoclassificaties onder de EU Ontbossingsverordening (EUDR) vrijgegeven, wat een belangrijke mijlpaal markeert in de implementatie van de verordening. De lijst - gepubliceerd via een uitvoeringsbesluit op het Green Forum van de Commissie - rangschikt elk bronland als hoog, standaard of laag risico voor ontbossing of bosdegradatie, in relatie tot vee, cacao, koffie, hout, soja, palmolie en rubber. 

Het doel van EUDR-risicobenchmarking? De administratieve last verminderen voor landen met een laag risico en bevoegde autoriteiten in staat stellen om effectief toezicht te houden en naleving af te dwingen voor landen die een hoger risico vormen. De overtuiging dat een 'laag-risico' status bedrijven volledig vrijstelt, is echter misleidend.

In dit artikel zullen we het nieuwe benchmarkingsysteem uiteenzetten en waar elk land staat. We zullen vervolgens uitleggen wat deze risicobenchmarks betekenen voor due diligence, wat verandert en wat niet.

Wat zijn de EUDR-landenrisicobenchmarks?

De logica achter het systeem

Onder de EUDR classificeert de Europese Commissie elk producerend land in een van de drie categorieën: laag, standaard of hoog risico. Het landenbenchmarkingsysteem is gebaseerd op datagestuurde criteria die zijn vastgelegd in de officiële EUDR-verordening. 

De beoordelingscriteria houden rekening met de huidige ontbossingssnelheid in het land, de snelheid van uitbreiding van landbouwgrond voor relevante grondstoffen en productietrends van relevante grondstoffen. Het ondersteunt deze beoordeling met andere factoren zoals lokale wetshandhaving, bescherming van inheemse volkeren en naleving van wetten zoals de Overeenkomst van Parijs. Dit Commissie Staff Working Document schetst de principes die ten grondslag liggen aan de methodologie, met als doel transparantie, objectiviteit en consistentie te waarborgen.

Het is belangrijk op te merken dat de benchmarklijst dynamisch is. De Commissie zal landen periodiek herzien en bijwerken – met de eerste herziening gepland voor 2026 zodra nieuwe wereldwijde bosgegevens beschikbaar zijn. Een dynamische lijst hoopt landen te stimuleren om de duurzaamheid van hun landbouwproductiesystemen te verbeteren, de ontbossingsimpact te minimaliseren terwijl ze werken aan een laag-risico status, en tegelijkertijd landen te straffen die achterop raken. Voor bedrijven betekent dit dat de due diligence-werkdruk niet in steen gebeiteld is; compliance-systemen moeten flexibel en responsief blijven voor bijgewerkte risicoinformatie. 

{{custom-cta}}

Wat verandert er als je bronland laag-risico is?

Due Diligence (DD) vereenvoudigingen - maar geen vrijbrief

Een van de grootste voordelen van het inkopen uit een laag-risico land onder EUDR is toegang tot een vereenvoudigde due diligence-procedure. De wet vereist nog steeds dat operators alle vereiste informatie verzamelen over hun producten en toeleveringsketens - dit is verplicht ongeacht het land. 

Voor elke partij grondstof moeten bedrijven details verzamelen zoals de geolocatie van het perceel, leveranciersinformatie en productietijdlijnen. Ze moeten ook een due diligence-verklaring indienen om te bevestigen dat het product ontbossingsvrij en legaal is. Geen van deze basisverplichtingen vervalt voor landen met een laag-risico productie.

Het voordeel van inkopen uit een laag-risico land is echter dat de EUDR geen formele risicoanalyses of risicobeperkende maatregelen vereist. Met andere woorden, bedrijven hoeven niet actief het ontbossingsrisico te beoordelen of aan te pakken wanneer alle producten uit laag-risico landen komen - tenzij je nieuwe informatie ontvangt die op een probleem wijst of een gegronde zorg. 

Als je een claim ontvangt die niet-naleving van de EUDR suggereert, moeten bevoegde autoriteiten worden geïnformeerd en onmiddellijk actie ondernemen. De focus voor degenen die uit laag-risico landen inkopen ligt dus op informatieverzameling en administratie, in plaats van diepgaand onderzoek (aangezien de EU hen al groen licht heeft gegeven).

Bedrijven moeten oppassen niet zelfgenoegzaam te worden met een laag-risico landenbenchmark - laag risico betekent niet geen risico. Er zijn zorgen dat het benchmarkingsysteem omzeiling kan aanmoedigen, waarbij producten via laag-risico landen worden omgeleid zodat ze lijken te voldoen aan de regelgeving, ondanks dat niet aan alle vereiste due diligence is voldaan. Operators moeten alert blijven op dergelijke mogelijkheden en zorgen voor volledige transparantie van hun toeleveringsketen, vooral waar vermenging van producten kan optreden.

Voor de volledige en officiële lijst van landenclassificaties, raadpleeg het Green Forum van de Europese Commissie.

Wat als je uit standaard- of hoog-risico regio's inkoopt?

Geen verandering - volledige due diligence vereist

Als je uit landen met een standaard- of hoog risico inkoopt, verwacht de EUDR het volledige due diligence-proces: algemene informatie, risicobeoordeling en risicobeperking. Naast de standaardinformatie over de toeleveringsketen moeten operators ook het risico beoordelen dat de grondstoffen mogelijk in verband staan met ontbossing of geproduceerd zijn in strijd met lokale wetten. Voordat je op de markt brengt, moet het risico als 'verwaarloosbaar' worden beschouwd. Als je niet tot een verwaarloosbaar risico kunt komen op basis van alleen de risicobeoordeling, moeten stappen worden ondernomen om het risico tot een verwaarloosbaar niveau te reduceren. Al deze stappen moeten worden gedocumenteerd en weerspiegeld in je due diligence-verklaring. 

Standaard risicolanden

Voor standaard risicolanden kan een risicobeoordeling het analyseren van land-specifieke factoren omvatten (bijv. recente ontbossingspercentages, bosbeschermingswetten van landen, bekende corruptieproblemen) en een verwaarloosbare-risicoconclusie met bewijs onderbouwen. Veel bedrijven kiezen ervoor om een risicobeoordelingssjabloon of softwareoplossing te gebruiken om het risico te beoordelen op basis van land-, grondstof- en leveranciersspecifieke criteria. Als er een niet-verwaarloosbaar risico wordt gevonden, moet het bedrijf dit mitigeren: bijvoorbeeld door leveranciers te verplichten over te schakelen naar een gecertificeerde bron, onafhankelijke audits uit te voeren of zelfs een niet-conforme leverancier te laten vallen.

Hoog risicolanden

Voor landen met een hoog risico is het volledige due diligence-proces nog strenger. In een land van herkomst met een hoog risico is het vrijwel zeker dat je een bepaald niveau van ontbossingsrisico zult vinden in je risicobeoordeling, dus worden de mitigerende stappen feitelijk verplicht. Deze mitigerende stappen kunnen derde-partij audits, gebruik van geavanceerde tools (bijv. satellietmonitoring) en het verzamelen van extra documentatie omvatten. Ze moeten ook beleid, maatregelen en controles hebben om het risico van non-compliance te beheersen (hoofdstuk 2; artikel 11). Landen met een hoog risico zullen ook vaker worden gecontroleerd door EU-autoriteiten; wettelijk gezien zal ten minste 9% van de bedrijven die uit landen met een hoog risico inkopen jaarlijks worden gecontroleerd.

Regelgevende controles - variëren met risicobenchmark

Een andere factor die de risicobenchmark beïnvloedt, zijn de compliance-controles - een inspectie die wordt uitgevoerd om te verifiëren dat een operator/handelaar aan hun wettelijke verplichtingen onder de EUDR heeft voldaan. Deze controles zullen ten minste 9% van de relevante producten die op de markt worden gebracht of geëxporteerd uit landen met een hoog risico omvatten, 3% voor landen met een standaard risico en 1% voor landen met een laag risico. Het is belangrijk op te merken dat de eenheid die wordt gecontroleerd de operator/handelaar is, niet het productieperceel zelf, hoewel het indirecte validatie van perceelgegevens kan omvatten.

Een compliance-controle richt zich op het verifiëren van de due diligence van een bedrijf. Dit kan het volgende omvatten: het beoordelen van de ingediende due diligence-verklaring, het controleren van documentatie, het controleren van traceerbaarheid, het verifiëren van claims en het inspecteren van zendingen. 

Wat is de rol van de 1%, 3% en 9% drempels?

De 1%, 3% en 9% drempels zijn minimale jaarlijkse inspectiepercentages die voor elk land vereist zijn, afhankelijk van het risico. 

Waarom de eerste versie controversieel is

NGO-kritiek en zorgen vanuit de branche

De eerste versie van de EUDR-landenrisicobenchmarks is niet zonder kritiek ontvangen. Met slechts vier landen op de lijst met hoog risico in deze eerste instantie - Rusland, Wit-Rusland, Myanmar en Noord-Korea - zijn er zorgen dat het te beperkt is. Deze landen met een hoog risico vormen slechts 0,07% van de EU-import van de gereguleerde grondstoffen, waardoor critici aanvoeren dat de benchmarks enkele van de grootste ontbossingsdrijvers ongemoeid laten. 

Landen die bekend staan om tropische ontbossing zoals Brazilië, Indonesië en de Democratische Republiek Congo zijn geclassificeerd als standaard risico. In de ogen van sommige milieuorganisaties en veel brancheprofessionals ondermijnt dit de geloofwaardigheid van het benchmarkingsysteem. 

Mighty Earth, een prominente NGO, bestempelde de nieuwe landenclassificatie als “een farce” en stelde dat enkele van de “ergste niveaus van ontbossing” wereldwijd plaatsvinden in gebieden die niet in de hoog-risicocategorie zijn opgenomen. 

Het toestaan van landen die bekend staan om hun hoge ontbossingsniveaus om te ontsnappen aan de zwaarste due diligence-controles veroorzaakt speculatie dat de EU mogelijk vriendelijke of strategisch belangrijke landen een gemakkelijker doorgang heeft gegeven ondanks aanzienlijke ontbossingszorgen.

Nieuwe laag-risicobenchmark?

De laag-risicocategorie is niet vrij van kritiek. Aan de ene kant hebben Mighty Earth (en anderen) de beoordeling van Canada, Ghana, Papoea-Nieuw-Guinea en Roemenië als laag risico uitgedaagd, en de beslissing 'onzinnig' genoemd - omdat ze beweren dat de benchmark duidelijk bewijs van ontbossing, bosdegradatie en illegale houtkap in verband met grondstoffen uit die landen negeert. 

Vanuit de branchekant hebben functionarissen in producerende landen zoals Maleisië (standaard risico) geklaagd dat de EU “voorkeur heeft getoond” voor zichzelf door elke EU-lidstaat een laag-risicolabel te geven terwijl ontwikkelingslanden meestal standaard risico zijn. 

Aan de controverse toevoegend, heeft een groep van 11 EU-lidstaten, waaronder Oostenrijk, Luxemburg, Italië en Finland, opgeroepen tot verdere aanpassingen aan de regelgeving. In een document beoordeeld door Reuters stellen deze landen dat de compliance-eisen te belastend zijn, vooral voor boeren en bosbouwers. 

Ze stellen voor om een nieuwe "zeer laag risico"-categorie in te voeren, die bepaalde landen zou vrijstellen van douanecontroles en traceerbaarheidsverplichtingen. Dit voorstel is bedoeld om compliance te vereenvoudigen voor landen met een sterke bosbeheer en minimaal ontbossingsrisico. Hoewel de Europese Commissie haar proces verdedigt als data-gedreven, transparant en eerlijk, heeft het - op het moment dat dit artikel werd gepubliceerd - nog niet gereageerd op het laatste voorstel van een 'zeer laag risico'-categorie. 

Hoe de benchmarks verantwoord te gebruiken

Voor inkoopteams en compliance-verantwoordelijken

Gezien het politieke debat, kunnen compliance-verantwoordelijken zich afvragen hoe de nieuwe landenrisicobenchmarks op een verantwoorde manier te gebruiken. We raden aan om de risicobeoordelingen te behandelen als een input in een bredere due diligence-strategie. Hieronder staan enkele stappen om ervoor te zorgen dat je voldoet aan de EUDR, ongeacht je risico:

• Bevestig risicostatus – ga er niet van uit
  
  • Raadpleeg de Europese Commissie risicobenchmarklijst om de risicostatus van je producentenland te bevestigen
• Valideer de oorsprong van het product - niet alleen de locatie van de leverancier
  
  • Onthoud dat het risiconiveau van toepassing is op het land waar het product vandaan komt (bijv. waar de cacao voor chocolade werd verbouwd), niet waar je directe leverancier is gevestigd. Toeleveringsketens kunnen meerdere stappen hebben, dus zorg voor transparantie.
• Volg productstromen om omzeiling te voorkomen
  
  • Met verschillende risicobenchmarks die variërende due diligence-verplichtingen vereisen, blijft er een risico van doorvoer via landen met een laag risico. Vermijd dit, en bijbehorende boetes, door je hele toeleveringsketen duidelijk in kaart te brengen.
• Documenteer beslissingen in DDS duidelijk
  
  • Omschrijf duidelijk het herkomstland en risiconiveau van je product, en verwijs hiernaar als je vereenvoudigde due diligence-uitkomsten toepast.

Wat Coolset anders doet

Ingebouwde benchmarklogica, altijd bijgewerkt

Het implementeren van deze veranderingen in je due diligence-systeem kan ontmoedigend klinken, vooral voor bedrijven die tientallen leveranciers in verschillende landen beheren. Hier kunnen technologie en automatisering een groot verschil maken. Compliance-platforms zoals Coolset zijn ontworpen om bedrijven te helpen bij het stroomlijnen van duurzaamheids- en due diligence-workflows, zodat je met vertrouwen kunt aanpassen aan de EUDR.

Hier zijn enkele manieren waarop Coolset's tools de nieuwe EUDR-risicobenchmarkvereisten kunnen ondersteunen, naast eventuele andere EUDR-veranderingen die op ons afkomen:

• Automatische identificatie van landenrisico's
• Geïntegreerd risicobeoordelingssjabloon
• Dynamische updates en waarschuwingen
• Documentopslag en due diligence
• Samenwerking en leveranciersbetrokkenheid

Coolset’s EUDR-product helpt bedrijven de juiste gegevens te verzamelen, te controleren op ontbossingsrisico's en Due Diligence Statements in te dienen zonder leveranciers op te jagen of in complexe spreadsheets te werken. Met Coolset kunnen bedrijven product- en ordergegevens importeren uit je ERP, documenten opvragen bij leveranciers en alles op één plek bijhouden. Het systeem markeert ontbrekende of risicovolle zendingen en genereert auditklare DDS-bestanden die voldoen aan het verplichte EU TRACES-formaat. Het product wordt gelanceerd in augustus 2025. Meld je hier aan voor de wachtlijst.‍

Voor een dieper begrip van de EUDR-grondslagen, bekijk onze EUDR-pagina die een uitgebreide introductie tot de regelgeving biedt, en neem deel aan ons EUDR-webinar in juni.

{{eudr-tool-injectable}}

Veelgestelde vragen (FAQs) over EUDR-risicobenchmarking

1. Wat zijn de EUDR-landenrisicobenchmarks?

De EU Ontbossingsverordening (EUDR) benchmarks classificeren producerende landen als laag, standaard of hoog risico voor ontbossing en illegaal landgebruik. Deze categorieën bepalen de diepte van de due diligence die vereist is door bedrijven die zeven bosrisicovolle grondstoffen inkopen: soja, palmolie, hout, cacao, koffie, rubber en rundvlees.

2. Welke landen worden als hoog risico beschouwd onder EUDR?

Vanaf mei 2025 heeft de Europese Commissie Wit-Rusland, Myanmar, Noord-Korea en Rusland aangewezen als landen met een hoog risico. Deze landen staan ook onder EU- of VN-sancties. De lijst zal evolueren naarmate er nieuwe ontbossingsgegevens beschikbaar komen.

3. Wat is het verschil tussen lage, standaard- en hoog-risicoclassificaties?

• Laag risico: Staat vereenvoudigde due diligence toe - geen formele risicobeoordeling of mitigatie is nodig als alle productoorsprongen uit laag-risicogebieden komen en er geen rode vlaggen zijn.
• Standaard risico: Vereist volledige due diligence, inclusief risicobeoordeling en mitigatie.

Hoog risico: Vereist verbeterde due diligence en is onderworpen aan de strengste regelgevende controles (ten minste 9% van de operators en importvolume jaarlijks gecontroleerd).

4. Betekent een laag-risicoclassificatie dat er geen due diligence nodig is?

Nee. Operators moeten nog steeds alle vereiste gegevens van de toeleveringsketen verzamelen en bewaren - inclusief geolocatie, leveranciersidentiteiten en productoorsprong -  en een Due Diligence Statement (DDS) indienen. Vereenvoudigde due diligence vrijwaart bedrijven alleen van risicobeoordeling en mitigatie, tenzij er nieuwe gegronde zorgen ontstaan.

5. Hoe vaak zullen EUDR-risicobenchmarks worden bijgewerkt?

De benchmarklijst is dynamisch. De Commissie zal periodieke beoordelingen uitvoeren om bijgewerkte bosgegevens te weerspiegelen, met de eerste officiële herziening verwacht in 2026.

6. Wat vereist EUDR als ik inkoop uit een standaard- of hoog-risicoland?

Je moet volledige due diligence uitvoeren, wat omvat:

• Verzamelen van kerninformatie van de toeleveringsketen
• Uitvoeren van een risicobeoordeling op ontbossing en legaliteit
• Implementeren van risicobeperkende maatregelen als er een niet-verwaarloosbaar risico wordt gevonden (bijv. leverancierswisseling, audits, certificering)
  

7. Waar kan ik de officiële landenclassificaties controleren?

Landenbenchmarks worden gepubliceerd op het Green Forum van de Europese Commissie en bijgewerkt via uitvoeringshandelingen.