Duurzaamheidsrapportage in 2025 begint aan een nieuwe fase. Wat ooit als een compliance-oefening werd gezien, wordt nu een bepalende factor voor bedrijfsweerstand en concurrentievermogen. Veranderingen in regelgeving, groeiende marktverwachtingen en de financiële realiteit van klimaatrisico's dwingen bedrijven, vooral in Europa's middensegment, om hun ESG-informatiebeheer en -openbaarmaking te herzien.

Terwijl de EU debatteert over de reikwijdte van regels zoals de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), verhogen investeerders, klanten en verzekeraars de lat al. Tegelijkertijd toont wetenschappelijk bewijs aan dat klimaatgrenzen worden overschreden, wat de urgentie voor bedrijven om te handelen benadrukt.

Dit artikel put uit inzichten van een recent gezamenlijk webinar georganiseerd door Coolset en Forvis Mazars, waarbij technologie en adviesperspectieven worden gecombineerd. Het biedt een gestructureerd overzicht van de drie krachten die ESG-rapportage vandaag vormgeven - regelgeving, markten en klimaatrisico's - en wat ze betekenen voor bedrijven die langetermijnstrategieën voor duurzaamheid opbouwen.

De regelgevende druk: nieuwe regels, veranderende verwachtingen

In 2025 breidt de regelgevende omgeving voor duurzaamheidsrapportage zich zowel uit als verschuift. De CSRD is officieel van kracht, waardoor tienduizenden Europese bedrijven voor het eerst verplicht worden tot duurzaamheidsrapportage. Tegelijkertijd nemen veel landen buiten de EU het International Sustainability Standards Board (ISSB) raamwerk over, wat wijst op een wereldwijde beweging naar gemeenschappelijke duurzaamheidsrapportagestandaarden.

Het Omnibusvoorstel en de impact op Europese bedrijven

Beleidsmakers in Europa hebben het Omnibusvoorstel geïntroduceerd, bedoeld om de ESG-rapportagevereisten te herzien. Als het wordt aangenomen, zouden de veranderingen:

• De reikwijdte van de CSRD verkleinen door meer dan 90% van de oorspronkelijk in-scope bedrijven uit te sluiten, waarvan vele middelgrote bedrijven.
  
  
• De eerste rapportageverplichting voor sommige bedrijven uitstellen tot 2028, wat effectief "stop-de-klok" verlichting biedt.
  
  
• De Europese duurzaamheidsrapportagestandaarden (ESRS) vereenvoudigen, waardoor het aantal vereiste datapunten met ongeveer tweederde wordt verminderd.
  
  

Aan de andere kant van de Atlantische Oceaan stelt de Amerikaanse Securities and Exchange Commission (SEC) haar klimaatrapportageregel uit te midden van politieke en juridische geschillen, wat bijdraagt aan de perceptie van regelgevende vertragingen.

Bedrijven wachten niet op regelgeving

Ondanks deze verschuivingen gaan bedrijven vooruit. De PwC Global Sustainability Reporting Survey 2025 toont een verdeelde reactie:

• Meer dan 60% van de bedrijven meldt een verhoogde investering van middelen en tijd van senior leiderschap in duurzaamheidsrapportage in het afgelopen jaar. Slechts een kleine minderheid verminderde middelen.
  
  
• Twee derde van de bedrijven zegt dat hun rapportage waarde bood buiten compliance, ofwel matig of significant.
  
  
• 28% meldt zelfs significante waarde – maar het echte verhaal is dat slechts 5% zei dat ze helemaal geen waarde kregen, wat benadrukt dat de voordelen wijdverspreid zijn.
  
  
• Meer dan 50% van de respondenten zei dat de druk om duurzaamheidsgegevens te verstrekken sinds 2024 is toegenomen, ondanks regelgevende vertragingen.
  
  
• Onder vroege CSRD-rapporteurs diende een duidelijke meerderheid vrijwillig rapporten in (ook in landen waar CSRD nog geen nationale wet was), wat sterke verwachtingen van belanghebbenden en de markt weerspiegelt.

Deze veerkracht weerspiegelt een bredere erkenning: regelgeving stelt de basis, maar is niet de enige drijfveer. Op koers blijven bereidt bedrijven voor op toekomstige aanscherping van regels en vermijdt reputatierisico's die verband houden met non-compliance. In feite wordt verzekering van ESG-gegevens - aanvankelijk beperkt - al verwacht, en degenen die vroeg investeren in rapportagecapaciteiten zullen klaar zijn wanneer strengere normen arriveren.

Waar bedrijven zich nu op moeten richten

Zelfs met verschuivende tijdlijnen is de regelgevende richting duidelijk: openbaarmakingsvereisten worden strenger en breder. Bedrijven moeten prioriteit geven aan:

• Het bouwen van betrouwbare datasystemen die bestand zijn tegen verzekering.
  
  
• Het integreren van ESG-processen in governance en financiën, en ze niet behandelen als nevenprojecten.
  
  
• Voorbereiden op aankomende regelgeving buiten CSRD, zoals de EU Ontbossingsverordening (EUDR) en Digitale Productpaspoorten, die transparantie in de hele toeleveringsketen zullen eisen.

Regelgeving heeft ESG-rapportage al veranderd van een nichepraktijk naar een mainstream bedrijfsverantwoordelijkheid. De slimste bedrijven beschouwen compliance als het minimum - en gebruiken rapportage als een instrument om veerkracht, vertrouwen en concurrentievermogen op te bouwen.

Marktkrachten: belanghebbenden die ESG-transparantie aandrijven

Hoewel regelgeving de basis legt, is marktdruk vaak de sterkere kracht achter duurzaamheidsrapportage. Investeerders, kredietverstrekkers, klanten en werknemers verwachten steeds meer betrouwbare ESG-informatie om hun beslissingen te sturen - en deze vraag neemt alleen maar toe.

Groeiende druk van belanghebbenden

Zoals te zien is in de enquête-resultaten in de sectie hierboven, besteden de meeste bedrijven al meer middelen en leiderschapsaandacht aan duurzaamheidsrapportage - en de meerderheid vindt echte bedrijfswaarde in het proces. Deze verschuiving gaat verder dan compliance. Het laat zien dat belanghebbenden nu verwachten dat duurzaamheidsdata deel uitmaken van standaard bedrijfsinformatie.

Investeerders gebruiken ESG-prestaties als een indicator voor langetermijnweerstand, klanten integreren het in leverancierscriteria en werknemers beoordelen werkgevers er steeds meer op. Hetzelfde momentum dat in de enquête wordt weerspiegeld, vormt ook de vraag van de markt, waardoor transparantie een basisverwachting wordt in plaats van een onderscheidende factor.

Investeerders en kapitaalmarkten

Institutionele investeerders en banken beschouwen ESG-metrics nu als onderdeel van financieel risicomanagement. Bijna 80% van de wereldwijde investeerders houdt rekening met milieu- en klimaatdata in hun investeringsbeslissingen. Bedrijven met geloofwaardige rapportages hebben gemakkelijker toegang tot kapitaal, soms zelfs tegen betere tarieven. Degenen zonder kunnen te maken krijgen met hogere financieringskosten of minder kansen.

Toeleveringsketens en inkoop

Grote bedrijven leggen ESG-eisen op aan hun leveranciers, en de druk neemt toe. Grote multinationale kopers eisen vaak dat leveranciers duurzaamheidsdata openbaar maken om in aanmerking te blijven komen voor contracten.

Ondertussen publiceren in bredere markten vrijwel alle S&P 500-bedrijven (98,6%) in 2023 ESG-rapporten, tegenover slechts 20% een decennium geleden. Deze statistiek illustreert hoe investeerdersverwachtingen niet-financiële rapportage tot standaard bedrijfspraktijk hebben gemaakt.

Vooruitkijkend toont een Bain & Company enquête uit 2025 aan dat tegen 2028 de helft van de B2B-kopers van plan is leveranciers te laten vallen die niet aan duurzaamheidscriteria kunnen voldoen. Al 49% van de zakelijke kopers herverdeelt de uitgaven naar duurzamere partners en weg van degenen met zwakke ESG-prestaties.

Voor MKB-bedrijven betekenen deze trends dat het leveren van geloofwaardige ESG-data over CO2-voetafdrukken, arbeidspraktijken of risico's in de toeleveringsketen een vereiste wordt voor zakendoen. Bedrijven die niet kunnen bijbenen, kunnen deals verliezen, zelfs als ze voldoen aan technische compliance-drempels.

Consumenten en werknemers

Publieke verwachtingen zijn ook van belang. Ongeveer 80% van de consumenten blijft bezorgd over duurzaamheid en geeft de voorkeur aan verantwoorde merken. Werknemers - vooral jonger talent - voelen zich aangetrokken tot bedrijven met duidelijke ESG-verbintenissen en zien hen als veiligere langetermijnwerkgevers.

Bedrijfswaarde voorbij compliance

Bedrijven die ESG-rapportage omarmen, ontdekken operationele en strategische voordelen. Het verzamelen van duurzaamheidsdata onthult vaak inefficiënties, versterkt de veerkracht van de toeleveringsketen en stimuleert productinnovatie. Transparantie bouwt vertrouwen op en kan nieuwe markten openen.

Stijgende investeringen in capaciteiten

Om aan deze eisen te voldoen, schalen bedrijven op:

• 66% verhoogde middelen en leiderschapsfocus op duurzaamheidsrapportage in 2025.
  
  
• Gespecialiseerde rollen (zoals Chief Sustainability Officer) nemen toe.
  
  
• De adoptie van technologie versnelt: ESG-dataplatforms, koolstofboekhoudtools en systemen voor openbaarmakingsbeheer vervangen spreadsheets. Het gebruik van AI in rapportage is meer dan verdubbeld in één jaar, tot 28%.

Conclusie voor bedrijven: Marktkrachten maken ESG-rapportage ononderhandelbaar. MKB-bedrijven die transparantie zien als een kans - niet alleen als een verplichting - krijgen toegang tot kapitaal, winnen contracten in de toeleveringsketen en versterken het vertrouwen van belanghebbenden.

Klimaatgerelateerde risico's: de wetenschap wordt persoonlijk

Als regelgeving de basis legt en markten de adoptie versnellen, definieert klimaatrisico de urgentie. Klimaatverandering is niet langer een abstract milieuprobleem - het is een direct bedrijfsrisico dat bestuursbeslissingen en financiële openbaarmakingen vormgeeft.

De planetaire gezondheidscheck

In 2025 meldde het Planetary Boundaries Science Lab van het Potsdam Institute dat 7 van de 9 kritieke grenzen van het aardsysteem zijn overschreden, tegenover zes eerder. Klimaatverandering is een van de overschreden grenzen, naast biosfeerintegriteit en zoetwatergebruik - allemaal met verslechterende trends. Meer dan driekwart van de vitale systemen van de aarde staat nu onder acute stress. De boodschap is duidelijk: bedrijven kunnen klimaatgerelateerde risico's niet behandelen als verre zorgen; ze zijn hier en ze nemen toe.

Financiële en operationele impact

Voor bedrijven vertaalt klimaatrisico zich direct in financiële overzichten. Fysieke klimaateffecten - hittegolven, droogtes, overstromingen - hebben de landbouw beschadigd, toeleveringsketens verstoord en de infrastructuurstilstand in heel Europa verhoogd. Wereldwijd bedroegen de economische verliezen door natuurrampen in de eerste helft van 2025 naar schatting $162 miljard, waarmee een opwaartse trend wordt voortgezet. Verzekeraars verhogen premies of trekken zich terug uit risicovolle gebieden, terwijl banken klimaatscenario's in hun kredietbeslissingen meenemen. Het negeren van klimaatrisico betekent nu hogere operationele kosten, hogere financieringskosten en grotere kwetsbaarheid.

In Nederland zijn klimaatgerelateerde effecten en kosten al materieel. De Nederlandse industrie is verantwoordelijk voor ongeveer €7 miljard per jaar aan klimaat- en gezondheidsschade, volgens een studie die de externe kosten van emissies (luchtvervuiling, gezondheidseffecten, etc.) heeft gemonetariseerd.

Bovendien is de Nederlandse financiële sector zelf blootgesteld: in een recent technisch onderzoek merkte de IMF's Nederland: Financial Sector Assessment op dat het Nederlandse banksysteem zowel fysiek overstromingsrisico als transitierisico's ondervindt - vooral bij leningen aan bedrijven in sectoren met hoge emissies.

Deze nationale voorbeelden tonen aan dat klimaatrisico geen verre dreiging is. Het beïnvloedt al de operationele kosten, reputatierisico's en financiële blootstelling voor bedrijven in Nederland.

Transitierisico's

Fysieke risico's zijn slechts een deel van het verhaal. Transitierisico's - regelgevingswijzigingen, koolstofbeprijzing, technologische verstoring en veranderende consumentenvoorkeuren - kunnen net zo ontwrichtend zijn. Bedrijven zonder geloofwaardige transitieplannen lopen risico op gestrande activa en krimpende markten. Daarom leggen ESG-rapportagekaders zoals de Task Force on Climate-related Financial Disclosures (TCFD) en de ISSB's IFRS S2-klimaatstandaard veel nadruk op transitieplanning. Investeerders verwachten nu interim net-zero doelen, toezicht op bestuursniveau en transparant beheer van klimaatrisico's.

Hoe klimaatverandering ESG-rapportage aandrijft

Klimaatrisico is een centraal verhaal geworden voor ESG-rapportage omdat het de veerkracht van bedrijven benadrukt. Het meten van CO2-voetafdrukken gaat niet alleen om compliance - het gaat om het begrijpen van de langetermijn levensvatbaarheid. Zoals Johan Rockström van het Potsdam Institute het verwoordde, is de mensheid “buiten de grenzen van een veilige operationele ruimte aan het duwen, waardoor het risico op destabilisatie van de planeet toeneemt.” Voor bedrijven is rapportage hoe ze verantwoording afleggen: openbaar maken hoe ze zullen decarboniseren, hulpbronnen efficiënter zullen gebruiken en zich zullen aanpassen aan een onzekere klimaattoekomst.

Conclusie voor bedrijven

Klimaatgerelateerde risico's zijn doorgedrongen tot de agenda van de C-suite. Ze vereisen dat bedrijven:

• Zowel fysieke als transitierisico's beoordelen in hun operaties en toeleveringsketens.
  
  
• Klimaatscenario's integreren in financiële en strategische planning.
  
  
• Geloofwaardig en transparant rapporteren, gebruikmakend van erkende kaders zoals ESRS, TCFD of ISSB.
  
  

Kortom, klimaatrisico zorgt ervoor dat ESG-rapportage niet alleen gaat over investeerdersrelaties - het gaat over voorbereiding op de bepalende zakelijke uitdaging van onze tijd.

Financiële en operationele implicaties voor MKB-bedrijven

Voor Europese MKB-bedrijven brengt het evoluerende ESG-rapportagelandschap zowel uitdagingen als kansen.

De rapportage-uitdaging

Het voorbereiden van duurzaamheidsrapporten is middelenintensief, vooral voor bedrijven die het voor het eerst doen. Het verzamelen van betrouwbare data over CO2-uitstoot, energieverbruik, diversiteit van het personeelsbestand of praktijken in de toeleveringsketen betekent vaak:

• Nieuwe datasystemen of ESG-software implementeren
  
  
• Personeel trainen om niet-financiële metrics te volgen en te valideren
  
  
• Interne controles opzetten vergelijkbaar met die gebruikt in financiële rapportage
  
  

Budgetten staan onder druk: de uitgaven voor ESG-software zijn met ongeveer 25% gestegen tussen 2022 en 2025, een steile klim voor middelgrote bedrijven met beperktere middelen. En rapportage is geen eenmalig project. Onder CSRD worden openbaarmakingen een jaarlijkse cyclus van dataverzameling, beperkte zekerheid (externe audit) en voortdurende verbetering - wat samenwerking vereist tussen financiën, HR, compliance en operaties.

Het voordeel: efficiënties en markttoegang

Ondanks de kosten zijn er duidelijke zakelijke voordelen. Bedrijven die investeren in rapportagecapaciteiten ontdekken vaak efficiënties - zoals energiebesparingen, afvalvermindering en betere bescherming van activa tegen extreem weer. Studies blijven aantonen dat bedrijven met robuuste ESG-praktijken hogere winstgevendheid en sterkere risicomanagementresultaten genieten.

Voor MKB-bedrijven zijn de voordelen tastbaar:

• Voorkeursstatus bij multinationale klanten die ESG-transparantie van leveranciers vereisen
  
  
• Verbeterde toegang tot investeerders en ESG-gerichte fondsen
  
  
• Betere financieringsvoorwaarden, zoals leningen gekoppeld aan duurzaamheid met verlaagde rentetarieven wanneer doelen worden bereikt

Kortom, het opbouwen van ESG-capaciteit gaat niet alleen over compliance. Het kan productiviteit, innovatie en concurrentievermogen verbeteren.

De financiële realiteit

De initiële kosten zijn reëel. Advies- en auditkosten, investeringen in nieuwe systemen en zelfs kapitaaluitgaven (zoals het installeren van emissiesensoren) kunnen druk uitoefenen op de winstgevendheid. Maar veel bedrijven beginnen ESG-rapportage te behandelen als IT of kwaliteitsmanagement - een geïntegreerd onderdeel van zakendoen. Bemoedigend is dat meer dan 60% van de bedrijven wereldwijd zegt dat ze al middelen en managementtijd hebben verhoogd voor duurzaamheidsrapportage, wat de rol ervan als een kernfunctie van het bedrijf weerspiegelt in plaats van een nevenproject.

Aanpasbaar blijven

Het regelgevingslandschap blijft evolueren, vooral met de EU's Omnibus-aanpassingen. MKB-bedrijven moeten in de gaten houden of ze nu of in toekomstige iteraties onder de CSRD vallen. Zelfs degenen onder de drempel staan onder indirecte druk via toeleveringsketens of investeerders.

Een pragmatische stap is om te beginnen met vrijwillige rapportage onder vereenvoudigde kaders. De VSME-standaard van de EU biedt bijvoorbeeld een lichtere optie voor bedrijven met minder dan 1.000 werknemers. Door dergelijke kaders te gebruiken, kunnen MKB-bedrijven capaciteit en geloofwaardigheid opbouwen voordat ze formeel verplicht zijn om te rapporteren.

Belangrijkste conclusie

MKB-bedrijven die ESG-metrics zien als belangrijke prestatie-indicatoren van de gezondheid van het bedrijf - niet alleen als compliancekosten - zijn beter gepositioneerd om te gedijen. De bedrijven die vroeg in beweging komen, ontdekken al dat duurzaamheidsrapportage scherpere besluitvorming, sterkere markttoegang en veerkracht in een veranderend regelgevend en klimaatlandschap stimuleert.

Vooruitkijken: concurrentievermogen en veerkracht door ESG

De evolutie van ESG-rapportage is nog lang niet voorbij. Als er iets is, kan 2025 worden herinnerd als het kantelpunt waarop duurzaamheidsrapportage echt business-as-usual werd. Bedrijven die de drie drijfveren internaliseren - regelgeving, marktkrachten en klimaatrisico - zullen het best gepositioneerd zijn om te gedijen in de komende jaren.

Dit is waar partnerschappen van belang zijn. Coolset en Forvis Mazars brengen complementaire sterke punten om MKB-bedrijven te helpen dit landschap met vertrouwen te navigeren. Coolset biedt de technologie en datasystemen om ESG-metrics efficiënt te meten, beheren en rapporteren. Forvis Mazars brengt de adviesexpertise om ervoor te zorgen dat rapportage compliant, geloofwaardig en afgestemd is op bredere strategie- en zekerheidsvereisten. Samen helpen we bedrijven om ESG niet als een last te zien, maar als een drijfveer van concurrentievermogen en veerkracht.

Prioriteiten voor MKB-professionals

• Blijf geïnformeerd en adaptief: Blijf op de hoogte van regelgevende ontwikkelingen - of het nu gaat om de EU Omnibus-aanpassingen, nieuwe ISSB-standaarden of sectorspecifieke richtlijnen. Met de beleidsinzichten van Forvis Mazars en de software-updates van Coolset kunnen bedrijven snel reageren zonder momentum te verliezen.
  
  
• Integreer de drie drijfveren van verandering: Regelgeving, marktkrachten en klimaat- en transitierisico's zijn geen afzonderlijke gesprekken. Ze versterken elkaar en moeten samen worden aangepakt. Voor MKB-bedrijven betekent dit dat ESG-rapportage niet als parallelle werkstromen moet worden behandeld, maar als een enkel, geïntegreerd kader dat risicobeheer, kapitaaltoegang en langetermijnconcurrentievermogen informeert. Coolset en Forvis Mazars helpen bedrijven deze perspectieven te combineren tot één samenhangende strategie.
  
  
• Maak gebruik van expertise en tools: Herontdek het wiel niet. Gebruik technologieplatforms om de mechanica van rapportage te vergemakkelijken en leun op adviesondersteuning voor materialiteitsanalyses, klimaatrisicoanalyse of gereedheid voor zekerheid. Coolset en Forvis Mazars bieden samen zowel het systeem als de strategische begeleiding.
  
  
• Integreer ESG in strategie: Misschien wel het belangrijkste, integreer ESG in bedrijfsstrategie. Duurzaamheidsmetrics moeten keuzes in de toeleveringsketen, investeringsbeslissingen en personeelsplanning informeren. De combinatie van de datagedreven inzichten van Coolset en het adviesperspectief van Forvis Mazars helpt bedrijven verder te gaan dan compliance om sterkere, veerkrachtigere bedrijven op te bouwen.
  

Het grotere plaatje

ESG-rapportage verschuift van een perifere zorg naar een centrale pijler van bedrijfsverantwoording. Regelgeving biedt de basis, marktkrachten verhogen de inzet en klimaatwetenschap injecteert urgentie. Voor MKB-bedrijven in Europa en daarbuiten is het omarmen van deze verschuiving niet langer optioneel - het is een vereiste voor langetermijnsucces.

Door samen te werken, helpen Coolset en Forvis Mazars bedrijven om duurzaamheidsrapportage om te zetten in een strategische kans: waarde ontsluiten, risico's verminderen en geloofwaardigheid versterken in een zakelijke omgeving die steeds meer transparantie beloont.