Duurzaamheidsrapportage in 2025 begint een nieuwe fase. Wat ooit als een compliance-oefening werd gezien, wordt nu een bepalende factor voor bedrijfsweerstand en concurrentievermogen. Veranderingen in regelgeving, groeiende marktverwachtingen en de financiële realiteit van klimaatrisico's dwingen bedrijven - vooral in het Europese middensegment - om opnieuw na te denken over hoe ze ESG-informatie beheren en openbaar maken.

Terwijl de EU debatteert over de reikwijdte van regels zoals de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), verhogen investeerders, klanten en verzekeraars al de lat. Tegelijkertijd toont wetenschappelijk bewijs aan dat klimaatgrenzen worden overschreden, wat de urgentie voor bedrijven benadrukt om actie te ondernemen.

Dit artikel put uit inzichten van een recent gezamenlijk webinar georganiseerd door Coolset en Forvis Mazars, waarbij technologie en adviesperspectieven worden gecombineerd. Het biedt een gestructureerd overzicht van de drie krachten die ESG-rapportage vandaag vormgeven - regelgeving, markten en klimaatrisico's - en wat deze betekenen voor bedrijven die langetermijn duurzaamheidsstrategieën ontwikkelen.

De regulatoire druk: nieuwe regels, veranderende verwachtingen

In 2025 breidt de regulatoire omgeving voor duurzaamheidsrapportage zich zowel uit als verschuift. De CSRD is officieel van kracht, waardoor tienduizenden Europese bedrijven voor het eerst verplicht worden tot duurzaamheidsrapportage. Tegelijkertijd nemen veel landen buiten de EU het International Sustainability Standards Board (ISSB) raamwerk over, wat wijst op een wereldwijde beweging naar gemeenschappelijke duurzaamheidsrapportagestandaarden.

Het Omnibusvoorstel en de impact op Europese bedrijven

Beleidsmakers in Europa hebben het Omnibusvoorstel geïntroduceerd, ontworpen om de ESG-rapportagevereisten te herzien. Als het wordt aangenomen, zouden de wijzigingen:

• De reikwijdte van de CSRD verkleinen door meer dan 90% van de oorspronkelijk in-scope bedrijven uit te sluiten, waarvan vele middelgrote bedrijven.
  
  
• De eerste rapportageverplichting voor sommige bedrijven uitstellen tot 2028, wat effectief een "stop-de-klok" verlichting biedt.
  
  
• De Europese duurzaamheidsrapportagestandaarden (ESRS) vereenvoudigen, waardoor het vereiste aantal datapunten met ongeveer tweederde wordt verminderd.
  
  

Aan de andere kant van de Atlantische Oceaan stelt de Amerikaanse Securities and Exchange Commission (SEC) haar klimaatrapportageregel uit te midden van politieke en juridische geschillen, wat bijdraagt aan de perceptie van regulatoire vertragingen.

Bedrijven wachten niet op regelgeving

Ondanks deze verschuivingen gaan bedrijven vooruit. De PwC Global Sustainability Reporting Survey 2025 toont een verdeelde reactie:

• Meer dan 60% van de bedrijven rapporteert een verhoogde investering van middelen en tijd van senior leiderschap in duurzaamheidsrapportage in het afgelopen jaar. Slechts een kleine minderheid verminderde middelen.
  
  
• Twee derde van de bedrijven zegt dat hun rapportage waarde bood voorbij compliance, ofwel matig of significant.
  
  
• 28% rapporteert zelfs significante waarde – maar het echte verhaal is dat slechts 5% zei dat ze helemaal geen waarde kregen, wat benadrukt dat de voordelen wijdverspreid zijn.
  
  
• Meer dan 50% van de respondenten zei dat de druk om duurzaamheidsdata te leveren sinds 2024 is toegenomen, ondanks regulatoire vertragingen.
  
  
• Onder vroege CSRD-rapporteurs diende een duidelijke meerderheid vrijwillig rapporten in (ook in landen waar CSRD nog geen nationale wet was), wat sterke verwachtingen van belanghebbenden en de markt weerspiegelt.

Deze veerkracht weerspiegelt een bredere erkenning: regelgeving stelt de basis, maar is niet de enige drijfveer. Op koers blijven bereidt bedrijven voor op toekomstige aanscherping van regels en vermijdt reputatierisico's die gepaard gaan met non-compliance. In feite wordt de verzekering van ESG-data - aanvankelijk beperkt - al verwacht, en degenen die vroeg investeren in rapportagecapaciteiten zullen klaar zijn wanneer strengere normen arriveren.

Waar bedrijven zich nu op moeten richten

Zelfs met verschuivende tijdlijnen is de regulatoire richting duidelijk: openbaarmakingsvereisten worden strenger en breder. Bedrijven moeten prioriteit geven aan:

• Het bouwen van betrouwbare datasystemen die bestand zijn tegen verzekering.
  
  
• Het integreren van ESG-processen in governance en financiën, en ze niet behandelen als zijprojecten.
  
  
• Voorbereiden op aankomende regelgeving buiten de CSRD, zoals de EU Ontbossingsverordening (EUDR) en Digitale Productpaspoorten, die transparantie in de hele toeleveringsketen zullen eisen.

Regelgeving heeft ESG-rapportage al veranderd van een nichepraktijk naar een mainstream bedrijfsverantwoordelijkheid. De slimste bedrijven zien compliance als het minimum - en gebruiken rapportage als een hulpmiddel om veerkracht, vertrouwen en concurrentievermogen op te bouwen.

Marktkrachten: belanghebbenden die ESG-transparantie stimuleren

Hoewel regelgeving de basis vormt, is marktdruk vaak de sterkere kracht achter duurzaamheidsrapportage. Investeerders, kredietverstrekkers, klanten en werknemers verwachten steeds vaker betrouwbare ESG-informatie om hun beslissingen te sturen - en deze vraag neemt alleen maar toe.

Groeiende druk van belanghebbenden

Zoals te zien is in de enquête-resultaten in de bovenstaande sectie, wijden de meeste bedrijven al meer middelen en aandacht van het leiderschap aan duurzaamheidsrapportage - en de meerderheid vindt echte zakelijke waarde in het proces. Deze verschuiving gaat verder dan compliance. Het toont aan dat belanghebbenden nu verwachten dat duurzaamheidsgegevens deel uitmaken van standaard bedrijfsinformatie.

Investeerders gebruiken ESG-prestaties als een proxy voor langetermijnweerbaarheid, klanten integreren het in leverancierscriteria, en werknemers beoordelen werkgevers er steeds vaker op. Hetzelfde momentum dat in de enquête wordt weerspiegeld, vormt ook de vraag van de markt, waardoor transparantie een basisverwachting wordt in plaats van een onderscheidende factor.

Investeerders en kapitaalmarkten

Institutionele investeerders en banken beschouwen ESG-metrics nu als onderdeel van financieel risicobeheer. Bijna 80% van de wereldwijde investeerders houdt rekening met milieu- en klimaatdata in hun investeringsbeslissingen. Bedrijven met geloofwaardige rapportages hebben gemakkelijker toegang tot kapitaal, soms zelfs tegen betere tarieven. Degenen zonder kunnen te maken krijgen met hogere financieringskosten of minder kansen.

Toeleveringsketens en inkoop

Grote bedrijven leggen ESG-eisen op aan hun leveranciers, en de druk neemt toe. Grote multinationale kopers eisen vaak dat leveranciers duurzaamheidsgegevens openbaar maken om in aanmerking te blijven komen voor contracten.

Ondertussen publiceren in bredere markten vrijwel alle S&P 500-bedrijven (98,6%) in 2023 ESG-rapporten, een stijging van slechts 20% een decennium geleden. Deze statistiek illustreert hoe investeerdersverwachtingen niet-financiële rapportage tot standaard bedrijfspraktijk hebben gemaakt.

Vooruitkijkend toont een Bain & Company enquête uit 2025 aan dat tegen 2028 de helft van de B2B-kopers van plan is leveranciers te laten vallen die niet aan duurzaamheidscriteria kunnen voldoen. Al 49% van de zakelijke kopers herverdeelt uitgaven naar duurzamere partners en weg van degenen met zwakke ESG-prestaties.

Voor MKB-bedrijven betekenen deze trends dat het verstrekken van geloofwaardige ESG-gegevens over koolstofvoetafdrukken, arbeidspraktijken of risico's in de toeleveringsketen een vereiste wordt om zaken te doen. Bedrijven die niet kunnen bijbenen, kunnen deals verliezen, zelfs als ze technische compliance-drempels halen.

Consumenten en werknemers

Publieke verwachtingen zijn ook belangrijk. Ongeveer 80% van de consumenten blijft bezorgd over duurzaamheid en geeft de voorkeur aan verantwoorde merken. Werknemers - vooral jong talent - worden aangetrokken tot bedrijven met duidelijke ESG-verbintenissen en zien hen als veiligere langetermijnwerkgevers.

Zakelijke waarde voorbij compliance

Bedrijven die ESG-rapportage omarmen, ontdekken operationele en strategische voordelen. Het verzamelen van duurzaamheidsgegevens onthult vaak inefficiënties, versterkt de veerkracht van de toeleveringsketen en stimuleert productinnovatie. Transparantie bouwt vertrouwen op en kan nieuwe markten openen.

Stijgende investeringen in capaciteiten

Om aan deze eisen te voldoen, schalen bedrijven op:

• 66% verhoogde middelen en leiderschapsfocus op duurzaamheidsrapportage in 2025.
  
  
• Gespecialiseerde rollen (zoals Chief Sustainability Officer) nemen toe.
  
  
• De adoptie van technologie versnelt: ESG-dataplatforms, koolstofboekhoudtools en systemen voor openbaarmakingsbeheer vervangen spreadsheets. Het gebruik van AI in rapportage is meer dan verdubbeld in één jaar en bereikt 28%.

Conclusie voor bedrijven: Marktkrachten maken ESG-rapportage ononderhandelbaar. MKB-bedrijven die transparantie als een kans zien - niet alleen als een verplichting - krijgen toegang tot kapitaal, winnen contracten in de toeleveringsketen en versterken het vertrouwen van belanghebbenden.

Klimaatgerelateerde risico's: de wetenschap wordt persoonlijk

Als regelgeving de basis vormt en markten de adoptie versnellen, definieert klimaatrisico de urgentie. Klimaatverandering is niet langer een abstract milieuprobleem - het is een direct bedrijfsrisico dat bestuursbeslissingen en financiële openbaarmakingen vormgeeft.

De planetaire gezondheidscheck

In 2025 meldde het Planetary Boundaries Science Lab van het Potsdam Institute dat 7 van de 9 kritieke grenzen van het aardsysteem zijn overschreden, een stijging van zes eerder. Klimaatverandering behoort tot de overschreden grenzen, naast biosfeerintegriteit en zoetwatergebruik - allemaal met verslechterende trends. Meer dan driekwart van de vitale systemen van de aarde staat nu onder acute druk. De boodschap is duidelijk: bedrijven kunnen klimaatgerelateerde risico's niet als verre zorgen behandelen; ze zijn hier en ze nemen toe.

Financiële en operationele impact

Voor bedrijven vertaalt klimaatrisico zich direct in financiële overzichten. Fysieke klimaateffecten - hittegolven, droogtes, overstromingen - hebben de landbouw beschadigd, toeleveringsketens verstoord en de infrastructuur stilgelegd in heel Europa. Wereldwijd bedroegen de economische verliezen door natuurrampen in de eerste helft van 2025 naar schatting $162 miljard, een stijgende trend. Verzekeraars verhogen premies of trekken zich terug uit risicogebieden, terwijl banken klimaatscenario's in hun kredietbeslissingen meenemen. Het negeren van klimaatrisico betekent nu hogere operationele kosten, hogere financieringskosten en grotere kwetsbaarheid.

In Nederland zijn de klimaatgerelateerde effecten en kosten al materieel. De Nederlandse industrie is verantwoordelijk voor ongeveer €7 miljard per jaar aan klimaat- en gezondheidsschade, volgens een studie die de externe kosten van emissies (luchtvervuiling, gezondheidseffecten, etc.) heeft gemonetariseerd.

Bovendien is de Nederlandse financiële sector zelf blootgesteld: in een recent technische analyse, merkte de IMF's Nederland: Financiële Sector Beoordeling op dat het Nederlandse banksysteem zowel fysiek overstromingsrisico als transitie-risico's ondervindt - vooral bij leningen aan bedrijven in sectoren met hoge emissies.

Deze nationale voorbeelden tonen aan dat klimaatrisico geen verre dreiging is. Het beïnvloedt al de operationele kosten, reputatierisico's en financiële blootstelling voor bedrijven in Nederland.

Transitie-risico's

Fysieke risico's zijn slechts een deel van het verhaal. Transitie-risico's - regelgevende veranderingen, koolstofbeprijzing, technologische verstoring en veranderende consumentenvoorkeuren - kunnen net zo ontwrichtend zijn. Bedrijven zonder geloofwaardige transitieplannen riskeren gestrande activa en krimpende markten. Daarom leggen ESG-rapportagekaders zoals de Task Force on Climate-related Financial Disclosures (TCFD) en de ISSB's IFRS S2 klimaatstandaard veel nadruk op transitieplanning. Investeerders verwachten nu tussentijdse netto-nul-doelstellingen, toezicht op bestuursniveau en transparant bestuur van klimaatrisico's.

Hoe klimaatverandering ESG-rapportage aandrijft

Klimaatrisico is een centraal verhaal geworden voor ESG-rapportage omdat het de veerkracht van bedrijven benadrukt. Het meten van koolstofvoetafdrukken gaat niet alleen over compliance - het gaat over het begrijpen van de langetermijn levensvatbaarheid. Zoals Johan Rockström van het Potsdam Institute het verwoordde, de mensheid “duwt voorbij de grenzen van een veilige operationele ruimte, waardoor het risico op destabilisatie van de planeet toeneemt.” Voor bedrijven is rapportage hoe ze verantwoordelijkheid tonen: openbaar maken hoe ze zullen decarboniseren, hulpbronnen efficiënter gebruiken en zich aanpassen aan een onzekere klimaattoekomst.

Conclusie voor bedrijven

Klimaatgerelateerde risico's zijn doorgedrongen tot de agenda van de C-suite. Ze vereisen dat bedrijven:

• Zowel fysieke als transitie-risico's beoordelen in hun operaties en toeleveringsketens.
  
  
• Klimaatscenario's integreren in financiële en strategische planning.
  
  
• Geloofwaardig en transparant rapporteren, gebruikmakend van erkende kaders zoals ESRS, TCFD of ISSB.
  
  

Kortom, klimaatrisico zorgt ervoor dat ESG-rapportage niet alleen gaat over investeerdersrelaties - het gaat over voorbereiding op de bepalende zakelijke uitdaging van onze tijd.

Financiële en operationele implicaties voor MKB-bedrijven

Voor Europese MKB-bedrijven brengt het evoluerende ESG-rapportagelandschap zowel uitdagingen als kansen met zich mee.

De rapportage-uitdaging

Het voorbereiden van duurzaamheidsrapporten is intensief qua middelen, vooral voor bedrijven die het voor het eerst doen. Het verzamelen van betrouwbare gegevens over koolstofemissies, energiegebruik, diversiteit van het personeelsbestand of praktijken in de toeleveringsketen betekent vaak:

• Nieuwe datasystemen of ESG-software implementeren
  
  
• Personeel trainen om niet-financiële metrics bij te houden en te valideren
  
  
• Interne controles opzetten die vergelijkbaar zijn met die in financiële rapportage
  
  

Budgetten staan onder druk: de uitgaven aan ESG-software zijn met ongeveer 25% gestegen tussen 2022 en 2025, een steile klim voor middelgrote bedrijven met beperkte middelen. En rapportage is geen eenmalig project. Onder CSRD worden openbaarmakingen een jaarlijkse cyclus van gegevensverzameling, beperkte zekerheid (externe audit) en continue verbetering - wat samenwerking tussen financiën, HR, compliance en operaties vereist.

Het voordeel: efficiënties en markttoegang

Ondanks de kosten zijn er duidelijke zakelijke voordelen. Bedrijven die investeren in rapportagecapaciteiten ontdekken vaak efficiënties - zoals energiebesparingen, afvalvermindering en betere bescherming van activa tegen extreem weer. Studies blijven aantonen dat bedrijven met robuuste ESG-praktijken hogere winstgevendheid en sterkere risicobeheerresultaten genieten.

Voor MKB-bedrijven zijn de beloningen tastbaar:

• Voorkeursstatus bij multinationale klanten die ESG-transparantie van leveranciers vereisen
  
  
• Verbeterde toegang tot investeerders en ESG-gerichte fondsen
  
  
• Betere financieringsvoorwaarden, zoals leningen gekoppeld aan duurzaamheid met verlaagde rentetarieven wanneer doelen worden bereikt

Kortom, het opbouwen van ESG-capaciteit gaat niet alleen over compliance. Het kan productiviteit, innovatie en concurrentievermogen verbeteren.

De financiële realiteit

De initiële kosten zijn reëel. Advies- en auditkosten, investeringen in nieuwe systemen en zelfs kapitaaluitgaven (zoals het installeren van emissiesensoren) kunnen de winstgevendheid onder druk zetten. Maar veel bedrijven beginnen ESG-rapportage te behandelen als IT of kwaliteitsbeheer - een geïntegreerd onderdeel van zakendoen. Bemoedigend is dat meer dan 60% van de bedrijven wereldwijd zegt dat ze al meer middelen en managementtijd hebben besteed aan duurzaamheidsrapportage, wat de rol ervan als een kernbedrijfsfunctie weerspiegelt in plaats van een zijproject.

Aanpasbaar blijven

Het regelgevingslandschap blijft evolueren, vooral met de EU's Omnibus-aanpassingen. MKB-bedrijven moeten in de gaten houden of ze nu of in toekomstige iteraties binnen de CSRD-reikwijdte vallen. Zelfs degenen onder de drempel ervaren indirecte druk via toeleveringsketens of investeerders.

Een pragmatische stap is om te beginnen met vrijwillige rapportage onder vereenvoudigde kaders. De VSME-standaard van de EU biedt bijvoorbeeld een lichtere alternatieve optie voor bedrijven met minder dan 1.000 werknemers. Het gebruik van dergelijke kaders stelt MKB-bedrijven in staat om capaciteit en geloofwaardigheid op te bouwen voordat ze formeel verplicht zijn om te rapporteren.

Belangrijkste conclusie

MKB-bedrijven die ESG-metrics zien als belangrijke prestatie-indicatoren van bedrijfsgezondheid - niet alleen als compliancekosten - zijn beter gepositioneerd om te gedijen. De bedrijven die vroeg in beweging komen, ontdekken al dat duurzaamheidsrapportage scherpere besluitvorming, sterkere markttoegang en veerkracht in een veranderend regelgevend en klimaatlandschap stimuleert.

Vooruitkijken: concurrentievermogen en veerkracht door ESG

De evolutie van ESG-rapportage is nog lang niet voorbij. Als er iets is, kan 2025 worden herinnerd als het omslagpunt waarop duurzaamheidsrapportage echt business-as-usual werd. Bedrijven die de drie drijfveren internaliseren - regelgeving, marktkrachten en klimaatrisico - zullen het beste gepositioneerd zijn om te gedijen in de komende jaren.

Hier zijn partnerschappen van belang. Coolset en Forvis Mazars brengen complementaire sterke punten om MKB-bedrijven te helpen dit landschap met vertrouwen te navigeren. Coolset biedt de technologie en datasystemen om ESG-metrics efficiënt te meten, beheren en rapporteren. Forvis Mazars brengt de adviesexpertise om ervoor te zorgen dat rapportage compliant, geloofwaardig en afgestemd is op bredere strategie- en zekerheidsvereisten. Samen helpen we bedrijven ESG niet als een last te beschouwen, maar als een drijfveer voor concurrentievermogen en veerkracht.

Prioriteiten voor MKB-professionals

• Blijf geïnformeerd en adaptief: Blijf op de hoogte van regelgevende ontwikkelingen - of het nu gaat om de EU Omnibus-aanpassingen, nieuwe ISSB-standaarden of sectorspecifieke richtlijnen. Met Forvis Mazars' beleidsinzichten en Coolset's software-updates kunnen bedrijven snel reageren zonder momentum te verliezen.
  
  
• Integreer de drie drijfveren van verandering: Regelgeving, marktkrachten en klimaat- en transitie-risico's zijn geen afzonderlijke gesprekken. Ze versterken elkaar en moeten samen worden aangepakt. Voor MKB-bedrijven betekent dit dat ESG-rapportage niet als parallelle werkstromen moet worden behandeld, maar als een enkel, geïntegreerd kader dat risicobeheer, kapitaaltoegang en langetermijnconcurrentievermogen informeert. Coolset en Forvis Mazars helpen bedrijven deze perspectieven te combineren tot één samenhangende strategie.
  
  
• Benut expertise en tools: Herontdek het wiel niet. Gebruik technologieplatforms om de mechanica van rapportage te vergemakkelijken en leun op adviesondersteuning voor materialiteitsanalyses, klimaatrisicoanalyse of zekerheidsgereedheid. Coolset en Forvis Mazars bieden samen zowel het systeem als de strategische begeleiding.
  
  
• Integreer ESG in strategie: Misschien wel het belangrijkst, integreer ESG in bedrijfsstrategie. Duurzaamheidsmetrics moeten keuzes in de toeleveringsketen, investeringsbeslissingen en personeelsplanning informeren. De combinatie van Coolset's datagedreven inzichten en Forvis Mazars' adviesperspectief helpt bedrijven verder te gaan dan compliance om sterkere, veerkrachtigere bedrijven op te bouwen.
  

Het grotere plaatje

ESG-rapportage verschuift van een perifere zorg naar een centrale pijler van bedrijfsverantwoordelijkheid. Regelgeving biedt de basis, marktkrachten verhogen de inzet en klimaatwetenschap injecteert urgentie. Voor MKB-bedrijven in Europa en daarbuiten is het omarmen van deze verschuiving niet langer optioneel - het is een vereiste voor langetermijnsucces.

Door samen te werken helpen Coolset en Forvis Mazars bedrijven om duurzaamheidsrapportage om te zetten in een strategische kans: waarde ontsluiten, risico's verminderen en geloofwaardigheid versterken in een zakelijke omgeving die steeds meer transparantie beloont.