Consumenten veranderen van mening. We leven in een tijd waarin gezondheid, ethiek en duurzaamheid steeds belangrijker worden. Merken moeten zich daarom aanpassen aan dit veranderende consumentengedrag. Deze verschuiving verandert de manier waarop merken zich gedragen. Dit is vooral zichtbaar in de voedingsindustrie, waar deze waarden sterk naar voren komen in marketing- en merkstrategieën.

‍

De druk door klimaatgerelateerde risico's, die al negatieve effecten hebben op de voedingsindustrie, zorgt ervoor dat bedrijven meer aandacht besteden aan klimaatverandering. Strengere regels en richtlijnen geven hier extra kracht aan. Voorbeelden zijn de aankomende FLAG (Forest, Land, and Agriculture) SBTi-richtlijn of GHG Protocol Agricultural Guidance. Al deze regels zijn bedoeld om bedrijven te motiveren actie te ondernemen en consumenten aan te moedigen druk uit te oefenen op achterblijvende bedrijven.

‍

Dit roept de vraag op, waar komen de emissies van de voedingsindustrie vandaan en waarom is decarbonisatie zo belangrijk?

‍

Belangrijkste klimaatfactoren in de voedingsindustrie

1. Emissies
2. Afval en vervuiling
3. Ontbossing en grondstoffenverbruik

‍

Het is geen verrassing dat de voedingsindustrie een van de grootste ter wereld is, met een omzet van 10,5 tot 11 biljoen USD in 2021. Binnen de productiesectoren is de voedingsindustrie de grootste in de EU, zowel qua banen als toegevoegde waarde. Alleen al de voedingsmarkt zal eind 2022 naar verwachting ongeveer €1,5 biljoen waard zijn, met een jaarlijkse groei van 1,80%. Hierdoor is de voedingsindustrie verantwoordelijk voor 36% van de wereldwijde emissies.

‍

Emissies

‍

Zelfs als de uitstoot van fossiele brandstoffen direct zou stoppen, maken de stijgende broeikasgassen van een branche die een derde van de wereldwijde uitstoot veroorzaakt het moeilijk om de opwarming te beperken tot de 1,5°C-doelstelling van het Akkoord van Parijs. Als er niets wordt gedaan om de uitstoot van de voedingsindustrie te verminderen, kan hun impact tegen 2050 bijna verdubbelen ten opzichte van vandaag. 

‍

Als het om voedsel gaat, zijn sommige voedingsmiddelen vervuilender dan andere. Vlees is verantwoordelijk voor bijna 60% van alle uitstoot door voedselproductie, bijna het dubbele van plantaardig voedsel. Om dit naar ons dagelijks leven te vertalen: 1 kg rundvlees stoot 60 kg broeikasgassen uit. Bovendien bezet vee bijna driekwart van het wereldwijde landbouwland, maar produceert het slechts 18% van de wereldwijde calorieën. Dit is de reden waarom consumenten steeds vaker kiezen voor plantaardige alternatieven. 

‍

Cacao, koffie, sojabonen, rijst, maïs, palmolie en tarwe hebben de grootste plantaardige voedselvoetafdruk per ton. Dit komt doordat een groot deel van het bouwland en de grondstoffen (zoals soja of tarwe) wordt gebruikt om vee te voeden. De stijgende vraag naar soja heeft geleid tot meer landgebruik en ontbossing in de Amazone-regio van Brazilië: in Brazilië wordt 95% van de soja gebruikt om dieren te voeden; wereldwijd is dat 77%. Sommige van deze grondstoffen zijn gekoppeld aan ontbossing, waardoor hun impact op ons milieu toeneemt wanneer ze niet duurzaam worden verkregen. 

‍

Over het algemeen kan de voedingsindustrie de uitstoot verminderen door over te schakelen van zware (vlees en kaas) naar lichte producten (plantaardig), voedselverspilling te verminderen en de gewasopbrengsten te verhogen.

‍

Verpakking en distributie dragen ook bij aan de uitstoot van de F&B-branche. Consumenten maken zich steeds meer zorgen over de duurzaamheid van voedsel- en drankverpakkingen. In deze context is wat er met de verpakking gebeurt nadat deze is geconsumeerd net zo belangrijk als de impact van het productieproces. Voedselverpakkingen zijn goed voor 5,4% van de uitstoot van het voedselsysteem en hadden in 2020 een waarde van 301 miljard USD. Met meer regelgeving en landen die wegwerpplastic verbieden, is de overgang naar een circulaire economie al aan de gang. F&B-bedrijven die leiders willen zijn, moeten nieuwe verpakkingstechnologieën of verpakkingsvrije opties overwegen. 

‍

Bovendien is transport verantwoordelijk voor ongeveer 5% van de voetafdruk van een product. Hoewel de meeste producten niet per vliegtuig worden vervoerd, worden snel bederfelijke voedingsmiddelen zoals bessen dat vaak wel. Consumenten weten niet hoe hun voedsel wordt vervoerd, wat de aankoopbeslissingen bemoeilijkt bij het waarderen van ethische en duurzame producten. Dit stelt F&B-bedrijven in staat om bewuste consumenten te winnen door de transparantie van de toeleveringsketen te vergroten en informatie te verstrekken. Maar het is momenteel ook vrij eenvoudig om voor consumenten te verbergen wanneer producten op een minder duurzame manier worden vervoerd. 

‍

Toeleveringsketens

‍

F&B-toeleveringsketens zijn complex en variëren, maar hebben doorgaans 7 stadia: Landgebruikverandering, Boerderij, Dierenvoer, Verwerking, Transport, Detailhandel en Verpakking.

‍

Landbouw, veeteelt en landgebruikspraktijken veroorzaken de meeste F&B-uitstoot. Scope 3-uitstoot vormt 90% van de uitstoot van de branche, maar veel F&B-bedrijven hebben geen Scope 3-reductiestrategie of een algehele reductiestrategie die is afgestemd op het 1,5 °C-scenario. De voedselvoorzieningsketen ligt op schema om landbouw en landgebruik in te halen als de grootste uitstoter van broeikasgassen uit het agrovoedselsysteem, volgens de FAO.

‍

Oxfam ontdekte dat de toeleveringsketen en operationele uitstoot van de 10 grootste F&B-bedrijven in 2014 gelijk waren aan alle Scandinavische landen samen. Ondanks veranderingen heeft de branche nog een lange weg te gaan. Transparantie over de voetafdruk van de toeleveringsketen is essentieel voor besluitvorming, aangezien consumenten meer informatie eisen over de oorsprong en impact van producten. De "Farm to Fork"-strategie van de Europese Commissie roept op tot een EU-duurzaamheidslabelingskader tegen 2024 om voedselsystemen milieuvriendelijker, eerlijker en gezonder te maken. F&B-bedrijven moeten hun landbouwproducenten ondersteunen en aanmoedigen om de klimaatimpact van vee- en gewasproductie te verminderen om de sector te transformeren.

‍

Duurzaamheid en transparantie in de toeleveringsketen kunnen F&B-bedrijven ook helpen met wettelijke compliance, regelgevingsdruk, het aantrekken en behouden van talent, klantloyaliteit en investeerdersinteresse.

‍

‍

Afval en vervuiling

‍

F&B gebruikt veel energie en water. Landbouw gebruikt 70% van het wereldwijde water. 1 kg kaas vereist 5.000 l zoetwater, of 5 jaar drinkwater voor één persoon. Bovendien dragen veemest, pesticiden en meststoffen bij aan vervuiling van grondwater en waterwegen. Ongeveer 78% van de wereldwijde eutrofiëring wordt veroorzaakt door landbouw.

‍

Voedselverspilling draagt ongeveer 6% van de wereldwijde broeikasgasemissies bij aan de koolstofvoetafdruk van de branche. Voedselverspilling zou de op twee na grootste uitstoter ter wereld zijn, na China en de VS. Een derde van het wereldwijd geproduceerde voedsel wordt verspild. 24 procent van de uitstoot van de voedingsindustrie komt voort uit voedsel dat verloren gaat in de toeleveringsketens (door slechte opslag, bederf tijdens transport, enz.) of door consumenten wordt verspild - zoals eerder besproken in ons Academy-artikel over afval.

‍

Toekomstige waterrisico's voor de voedingsindustrie omvatten klimaatgerelateerde droogtes. Een sector die zo afhankelijk is van water moet de efficiëntie van hulpbronnen verbeteren. F&B moet holistische bedrijfsstrategieën voor klimaatvermindering opstellen, met de nadruk op Scope 3-emissies, om de veerkracht van het voedselsysteem te waarborgen.

‍

Ontbossing en hulpbronnengebruik

‍

In de afgelopen decennia zijn de landbouwemissies aanzienlijk gegroeid. Deze emissies zullen naar verwachting met 30 procent stijgen tegen 2050 als gevolg van een groeiende wereldbevolking en daardoor de stijgende voedselvraag. 

‍

Tragisch genoeg blijft de ontbossingssnelheid wereldwijd stijgen naarmate de vraag naar landbouwgrondstoffen toeneemt. Ongeveer 1,3 miljoen vierkante kilometer bos is verloren gegaan sinds 1990, wat ongeveer de grootte van Zuid-Afrika is. Broeikasgasemissies door ontbossing bleken in 2019 de grootste bron van broeikasgasemissies te zijn, met veemest, voedselverspilling, huishoudelijke consumptie en fossiele brandstoffen die op boerderijen en in de voedselretailsector worden gebruikt als een goede tweede. Ontbossing is gekoppeld aan verschillende brancheën, maar de voedings- en drankindustrie draagt onevenredig veel bij aan het probleem. Ontbossing in de tropische regenwouden wordt voornamelijk gedreven door de productie van landbouwgrondstoffen, waaronder palmolie, soja, koffie, cacao en weidegrond voor vee en andere dieren.

‍

Bovendien motiveren lage lonen en slechte arbeidsomstandigheden voor de werknemers boeren vaak om nog meer land te ontbossen om de opbrengsten te verhogen en zo meer inkomsten te genereren - een vicieuze cirkel die om overheidsingrijpen vraagt.

‍

Hoe de voedings- en drankensector afhankelijk is van klimaatverandering

‍

De toeleveringsketens van voedselbedrijven worden negatief beïnvloed door klimaatverandering en de toename van onvoorspelbare (ernstige) weersomstandigheden, die een nadelig effect hebben op de landbouwproductiviteit. Droogtes, overstromingen en andere natuurrampen hebben de aanvoer van grondstoffen in de sector al verstoord, waardoor de prijzen stijgen en de gewasopbrengsten dalen. Zo voorspellen boeren in India een daling van de tarweopbrengsten tot 25% als gevolg van de huidige hittegolf.

‍

Ontwikkelingslanden zouden het zwaarst worden getroffen door klimaatverandering, volgens het Vijfde IPCC-beoordelingsrapport gepubliceerd in 2014. Deze landen zijn belangrijke leveranciers van grondstoffen voor de voedings- en drankindustrie, dus dit heeft ernstige gevolgen voor hen. Een voorbeeld hiervan zijn landen in West-Afrika, waar de landbouwopbrengsten naar verwachting met 70% zullen dalen tegen 2050, terwijl de opbrengsten van bonen, bananen en maïs naar verwachting met 50% zullen afnemen.

‍

Het World Economic Forum rangschikt het falen van klimaatactie en extreem weer als de meest ernstige bedreigingen voor het komende decennium; dit zou een nog sterkere wake-up call moeten zijn voor bedrijven, die in de toekomst op verschillende manieren zwaar zullen worden getroffen, om nu te beginnen met handelen.

‍