‍

‍

De Europese Unie heeft in 2023 de Ontbossingsverordening (EUDR) aangenomen, die eind 2025 van kracht wordt. De EUDR is bedoeld om producten die verband houden met ontbossing uit de EU-markt te weren door bedrijven te verplichten hun toeleveringsketens te traceren en legaliteit en duurzaamheid aan te tonen. 

Om dit proces gerichter te maken, heeft de EU een risicobenchmarkingssysteem geïntroduceerd dat landen classificeert als laag, standaard of hoog risico op basis van ontbossingsniveaus en governance-indicatoren. Deze classificatie beïnvloedt direct het niveau van due diligence dat bedrijven moeten uitvoeren. Producten uit laagrisicolanden komen in aanmerking voor vereenvoudigde due diligence, terwijl producten uit standaardrisicolanden een volledig due diligence-proces vereisen. In theorie zouden hoogrisicolanden nog strengere eisen krijgen, maar in de praktijk komt geen enkel hoogrisicoland momenteel in aanmerking voor legale import onder de EUDR, aangezien ze allemaal onder bredere EU-sancties vallen. Dit betekent dat bedrijven effectief te maken hebben met ofwel laag- of standaardrisicojurisdicties.

Met de benchmarklijst van de EU die in mei 2025 is vrijgegeven en de deadline voor toepassing die snel nadert, moeten bedrijven snel beoordelen hoe deze classificaties hun compliance-strategie beïnvloeden. Dit artikel geeft inzicht in EUDR due diligence voor laagrisicolanden, verduidelijkt wat de 'vereenvoudigde' due diligence inhoudt en wat hetzelfde blijft. Het legt de verschillen uit voor MKB's en niet-MKB's en behandelt speciale gevallen zoals goederen van gemengde oorsprong. Aan het einde heb je een duidelijk beeld van hoe je je EUDR-compliance-strategie kunt aanpassen aan de risicobenchmark van je herkomstlanden. 

Wat de EUDR reguleert - in een oogopslag

De EU Ontbossingsverordening (EUDR) is van toepassing op een reeks van zeven gereguleerde grondstoffen, waarvan de productie sterk wordt geassocieerd met ontbossing. De verordening identificeert zeven primaire grondstoffen, evenals bepaalde producten die deze bevatten of ervan zijn afgeleid. Deze worden aangeduid als de "relevante grondstoffen":

• Runderen (inclusief rundvlees, leer en andere bijproducten)
• Palmolie (inclusief palmderivaten zoals oleochemicaliën)
• Soja (veel gebruikt in diervoeder, evenals sojaolie)
• Hout (boomstammen, gezaagd hout, pulp, papier, meubels, etc.)
• Cacao (gebruikt in chocolade en cacaoproducten)
• Koffie (groene koffiebonen, gebrande koffie, instantkoffie, koffiehoudende dranken)
• Rubber (alleen natuurlijk rubber van Hevea brasiliensis, of producten afgeleid van natuurlijk rubber vallen binnen de reikwijdte - niet synthetisch rubber)

De volledige lijst van producten binnen de reikwijdte is te vinden in Bijlage I van de verordening, en de EU kan deze in de loop der tijd uitbreiden. 

Wat EUDR beoogt te doen, is in wezen het verbieden van de mogelijkheid om deze producten op de EU-markt te brengen - of ze te exporteren - tenzij ze:

1. Bewezen "ontbossingsvrij" zijn en
2. Legaal zijn geproduceerd volgens de wetten van het land van herkomst

Dit doet het door bedrijven te verplichten due diligence uit te voeren voor elk van de relevante producten die in de EU worden geïmporteerd, verhandeld of geëxporteerd. Het due diligence-proces varieert afhankelijk van de risicobenchmark van het herkomstland.

{{eudr-tool-injectable}}

De risicobenchmark van landen begrijpen

Het landbenchmarkingssysteem van de EUDR categoriseert elk producerend land als laag risico, standaard risico of hoog risico op basis van de waarschijnlijkheid dat zijn grondstoffen worden geassocieerd met ontbossing of illegaal landgebruik. Het landbenchmarkingssysteem is gebaseerd op datagestuurde criteria zoals uiteengezet in de officiële EUDR-verordening.

De beoordelingscriteria houden rekening met het huidige ontbossingstempo in het land, de uitbreidingssnelheid van landbouwgrond voor relevante grondstoffen en productietrends van relevante grondstoffen. Het ondersteunt deze beoordeling met andere factoren zoals lokale wetshandhaving, bescherming van inheemse volkeren en naleving van wetten zoals de Overeenkomst van Parijs. Dit Werkdocument van de Commissie schetst de principes die ten grondslag liggen aan de methodologie, met als doel transparantie, objectiviteit en consistentie te waarborgen.

De risicobenchmarklijst heeft sinds de release in mei 2025 veel kritiek gekregen, waarbij milieuorganisaties en NGO's de benchmarks bekritiseren omdat ze kritieke factoren zoals de kwaliteit van het bestuur en corruptieniveaus over het hoofd zien. Zo werden landen als Brazilië en de Democratische Republiek Congo, bekend om hun hoge ontbossingspercentages, niet als hoog risico aangemerkt. De Commissie blijft echter bij haar methode die stevig geworteld is in een toewijding aan eerlijkheid, objectiviteit en transparantie.

Het is belangrijk op te merken dat de benchmarklijst dynamisch is. De Commissie zal de lijst periodiek herzien en bijwerken - met de eerste herziening gepland voor 2026 zodra nieuwe wereldwijde bosgegevens beschikbaar zijn.

Waarom is de risicoclassificatie belangrijk?

Het risiconiveau dat aan het herkomstland wordt toegekend, bepaalt hoe zowel bedrijven als handhavingsautoriteiten hun due diligence-inspanningen toewijzen. De EUDR verplicht de autoriteiten van de EU-lidstaten om de compliance-controles voor herkomsten met een hoger risico op te voeren en deze te verminderen voor bronnen met een laag risico. Dit stelt regelgevers in staat zich te concentreren op zendingen waar problemen waarschijnlijker zijn, waardoor de administratieve last voor importen uit laagrisicolanden wordt verlicht.

Vanuit het perspectief van een bedrijf is het doel van het benchmarkingssysteem om duurzame herkomstlanden te belonen met een lichtere aanpak, terwijl anderen worden aangespoord om te verbeteren. In theorie, als een producerend land zijn ontbossingsprestaties verbetert, kan het de status van laag risico verdienen (wat het leven gemakkelijker maakt voor importeurs die daar inkopen). Artikel 30 van de EUDR-documentatie benadrukt ook hoe de EU en geïnteresseerde lidstaten proactief zullen samenwerken met producerende landen om hen te helpen voldoen aan de EUDR-normen en hun risicoclassificatie in de loop der tijd te verbeteren. Deze coöperatieve benadering is cruciaal, vooral voor landen met grote kleinschalige boerenpopulaties of beperkte technische capaciteit, om ervoor te zorgen dat ze niet worden uitgesloten van de EU-markten vanwege systemische uitdagingen.

Dit betekent echter niet dat er totale vrijstelling van due diligence is voor degenen die uit laagrisicolanden inkopen. De vermindering van due diligence vrijwaart degenen die uit laagrisicolanden inkopen van het voltooien van een risicobeoordeling (Artikel 10) of risicobeperking (Artikel 11) stappen. Dat wil zeggen, op voorwaarde dat er geen 'gegronde zorgen' zijn over ontbossing of illegaliteit. Degenen die uit laagrisicolanden inkopen, moeten nog steeds producttraceerbaarheidsinformatie en legaliteitscontroles verstrekken. 

Een andere factor die de risicobenchmark beïnvloedt, zijn de compliance-controles - een inspectie die wordt uitgevoerd om te verifiëren dat een operator/handelaar aan zijn wettelijke verplichtingen onder de EUDR heeft voldaan. Deze controles dekken ten minste 9% van de relevante producten die op de markt worden gebracht of worden geëxporteerd vanuit landen met een hoog risico, 3% voor landen met een standaardrisico en 1% voor landen met een laag risico. Het is belangrijk op te merken dat de eenheid die wordt gecontroleerd de operator/handelaar is, niet het productieperceel zelf, hoewel het indirecte validatie van perceelgegevens kan omvatten.

Een compliance-controle richt zich op het verifiëren van de due diligence van een bedrijf. Dit kan inhouden: het beoordelen van de ingediende due diligence-verklaring, het auditen van documentatie, het controleren van traceerbaarheid, het verifiëren van claims en het inspecteren van zendingen. 

Hoe vereenvoudigde due diligence eruitziet

Een van de grootste voordelen van inkopen uit een EUDR-laagrisicoland is toegang tot een vereenvoudigde due diligence-procedure. Dit betekent echter niet dat er geen due diligence-procedure is, aangezien veel van de basisverplichtingen blijven bestaan.

Onder EUDR moet je voor elke partij of zending belangrijke gegevens verzamelen, ongeacht de risicobeoordeling van het land van herkomst. Dit omvat:

• Geolocatiecoördinaten van de boerderij/het perceel
• Basisinformatie van leveranciers (namen, adres etc.)
• Het type en de hoeveelheid grondstof
• Bewijs van geen ontbossing
• Bewijs van legaliteit
• Indienen van een due diligence-verklaring (DDS)

Kortom, voor elke partij of zending moeten de in Artikel 9 van de officiële EUDR-documentatie vermelde informatie worden verzameld en 5 jaar worden bewaard.

De belangrijkste verandering voor importen uit laagrisicolanden is echter dat de EUDR je niet verplicht om een formele risicoanalyse (Artikel 10) uit te voeren of proactieve risicobeperkende (Artikel 11) maatregelen te nemen. Met andere woorden, als alle componenten van een product uit laagrisicogebieden komen, ben je niet verplicht om actief risico's te beoordelen of aan te pakken - tenzij je nieuwe informatie ontvangt die op een potentieel probleem wijst. Volgens de regelgeving moeten bedrijven normaal gesproken factoren analyseren zoals recente ontbossingspercentages, corruptie, complexiteit van de toeleveringsketen en handhaving in het land van herkomst en bepalen of er meer dan een verwaarloosbaar risico is dat hun goederen van ontbost land komen. Als het land officieel laagrisico is, wordt deze stap in feite overgeslagen: de EU heeft het risico als minimaal beoordeeld.

Enkele uitzonderingen op vereenvoudigde due diligence

Er zijn enkele omstandigheden waarin vereenvoudigde due diligence niet van toepassing is, zelfs niet wanneer het product afkomstig is uit een laagrisicoland. Bijvoorbeeld, als je een ‘gegronde zorg’ ontvangt - een formele waarschuwing of klacht dat een bedrijf mogelijk de EUDR-vereisten schendt - moet je reageren en het risico op ontbossing opnieuw beoordelen via een volledige risicoanalyse en, indien nodig, mitigerende maatregelen toepassen. Kortom, zelfs bij inkoop uit een laagrisicoland, heeft een gegronde zorg voorrang op de vereenvoudigde due diligence-route.

Een andere situatie waarin vereenvoudigde due diligence niet van toepassing is, is wanneer er een risico bestaat dat producten uit een laagrisicoland worden gemengd met die uit standaard- of hoogrisicolanden. Bijvoorbeeld, als je bulk rubber of cacao inkoopt dat door een gedeeld opslag- of verzamelpunt is gegaan, en je niet definitief kunt traceren welk deel uit welk land kwam, dan moet je de hele partij behandelen alsof deze uit de hoogrisicobron komt. In deze gevallen zijn volledige due diligence-vereisten van toepassing op de hele zending.

Wie komt in aanmerking - en welke rollen worden beïnvloed

De EUDR is van toepassing op zowel MKB- als niet-MKB-bedrijven, maar de verantwoordelijkheden variëren afhankelijk van je rol in de toeleveringsketen. 

Voor operators, of ze nu MKB zijn of niet, is volledige due diligence vereist als je de eerste in de lijn bent (upstream). Dit omvat gegevensverzameling, traceerbaarheid en indiening van een due diligence-verklaring (DDS). Als je inkoopt uit een laagrisicoland, kunnen operators de risicoanalyse en mitigerende stappen overslaan - maar ze moeten nog steeds alle vereiste informatie verzamelen en de DDS indienen. 

Voor downstream operators is er een handige uitzondering gemaakt. Als een operator verderop in de toeleveringsketen zit en due diligence al is voltooid, mag de downstream operator het referentienummer van een eerdere DDS doorgeven, in plaats van zelf due diligence uit te voeren. Voor MKB's kunnen ze een bestaande DDS doorgeven, terwijl niet-MKB's moeten bevestigen dat DD correct is uitgevoerd (via een leveranciersvolwassenheidsanalyse) voordat ze naar de DDS verwijzen. Vind hier meer details over. 

Traders’ verantwoordelijkheden variëren ook met hun grootte en positie in de toeleveringsketen. Niet-MKB traders worden effectief behandeld als een niet-MKB operator. Ook zij moeten due diligence verzamelen en een DDS indienen. Als de niet-MKB trader downstream is, mogen ze de upstream DDS verwijzen als ze kunnen vaststellen dat de upstream leverancier de juiste due diligence heeft uitgevoerd. Deze due diligence, als het product uit een laagrisicoland komt, zal alleen algemene informatie bevatten, niet de risicoanalyse en mitigerende maatregelen. 

Voor MKB traders zijn er lichtere verplichtingen; ze kunnen vertrouwen op de DDS van de upstream operators en simpelweg een registratie ervan bijhouden. 

Upstream rollen (eerste plaatsers) dragen de hoogste last, vooral bij inkoop uit standaard- of hoogrisicogebieden. Traders kunnen eenvoudigere verplichtingen hebben, maar moeten nog steeds traceerbaarheid handhaven en ervoor zorgen dat ze geen niet-conforme goederen behandelen.

Grijze zones en speciale gevallen om op te letten

EUDR compliance wordt complexer wanneer producten afkomstig zijn uit gemengde risicogebieden. Als een partij of zending grondstoffen bevat die afkomstig zijn uit zowel laagrisico- als standaard- of hoogrisicolanden, moet elk onderdeel worden behandeld volgens de risicoclassificatie van zijn herkomst. Bijvoorbeeld, in een zending van koffie-gearomatiseerde chocoladerepen waarbij de koffie uit een laagrisicoland komt en de cacao uit een standaardrisicoland, moet elk ingrediënt afzonderlijk worden beoordeeld: de koffie komt in aanmerking voor vereenvoudigde due diligence, terwijl de cacao volledige due diligence moet ondergaan, inclusief risicoanalyse en mitigerende maatregelen.

Een verdere grijze zone ontstaat wanneer de oorsprong van de grondstoffen niet kan worden gescheiden. Bijvoorbeeld, een fabriek kan palmvruchten uit meerdere landen in grote verzamelbakken verzamelen, waardoor het onmogelijk is om onderscheid te maken tussen laag- en hoogrisico-oorsprongen. In dergelijke gevallen moeten bedrijven hun operationele praktijken veranderen om traceerbaarheid mogelijk te maken - zoals het scheiden van bronnen - of, realistischer, de hele zending behandelen alsof deze uit een hoger risicoland komt. Dit betekent volledige due diligence uitvoeren op de hele partij en mogelijk het risico overdrijven om compliant te blijven.

Een andere complexiteit is de dynamische aard van het EU-benchmarkingsysteem. Landenrisicoclassificaties zijn niet statisch; een land kan worden gedegradeerd van laagrisico naar standaard- of hoogrisico als er nieuwe ontbossings- of bestuursgegevens naar voren komen. Wanneer dergelijke herclassificaties plaatsvinden, moeten alle toekomstige importen uit dat land voldoen aan de bijgewerkte, strengere due diligence-vereisten. Bedrijven moeten daarom regelmatig EU-updates monitoren en bereid zijn hun complianceprocedures snel aan te passen.

Ten slotte kunnen wederuitgevoerde goederen traceerbaarheidsproblemen veroorzaken. Als een grondstof wordt verzonden vanuit een laagrisicoland maar elders is geproduceerd, hangt de risicostatus af van het oorspronkelijke productieland, niet van het exportland. Je moet in staat zijn om het product terug te traceren naar zijn werkelijke oorsprong - niet alleen de laatste plaats waar het werd behandeld. Deze speciale gevallen maken het essentieel om duidelijke, verifieerbare documentatie te behouden gedurende de hele toeleveringsketen.

Wat dit betekent voor je complianceplan

Inkoop uit een laagrisicoland kan je EUDR-verplichtingen vereenvoudigen, maar het is geen shortcut naar compliance. Je bent nog steeds verantwoordelijk voor het verzamelen van volledige gegevens van de toeleveringsketen, inclusief geolocatie, productiedata, bewijs dat het perceel ontbossingsvrij is en legaliteitsdocumenten. De laagrisicostatus verwijdert alleen de noodzaak om formele risicoanalyses en mitigerende maatregelen uit te voeren - maar elimineert niet de vereisten voor traceerbaarheid, documentatie of DDS.

Dit betekent dat je nog steeds nauw moet samenwerken met leveranciers om ervoor te zorgen dat ze de vereiste informatie op product- of perceelniveau kunnen leveren. Als je met meerdere leveranciers of partijen van gemengde oorsprong werkt, zorg er dan voor dat je compliance-team kan bijhouden welke inputs in aanmerking komen voor vereenvoudigde due diligence en welke niet.

Het is belangrijk om te onthouden dat je wettelijk verantwoordelijk blijft als er een compliance-overtreding plaatsvindt - ongeacht of het product afkomstig was uit een laag- of standaardrisicoland. Het is altijd veiliger om een proactieve, conservatieve benadering van due diligence te hanteren dan om onvoorbereid te worden betrapt op een niet-nalevingsbevinding.

Coolset’s EUDR-product voor supply chain compliance

Coolset’s EUDR-product helpt dit proces te stroomlijnen. Ons platform helpt bedrijven de juiste gegevens te verzamelen, ontbossingsrisico's te controleren en Due Diligence Statements in te dienen zonder leveranciers achterna te zitten of in complexe spreadsheets te werken.

Met Coolset kunnen bedrijven product- en ordergegevens uit je ERP importeren, documenten van leveranciers opvragen en alles op één plek bijhouden. Het systeem markeert ontbrekende of risicovolle zendingen en genereert auditklare DDS-bestanden die voldoen aan het verplichte EU TRACES-formaat. Je weet altijd welk niveau van compliance vereist is en welke informatie ontbreekt.

Het product wordt gelanceerd in augustus 2025. Meld je aan voor de wachtlijst hier.

Kortom: laagrisico betekent minder stappen, niet minder verantwoordelijkheid. Een efficiënt complianceplan moet nog steeds traceerbaarheidstools, documentworkflows en realtime benchmarklogica bevatten om in lijn te blijven met de evoluerende EUDR-regels.

FAQ: Due diligence voor laagrisicolanden

Moet ik nog steeds een DDS indienen voor laagrisicolanden?

Ja. De EUDR vereist een due diligence-verklaring (DDS) voor elke zending, ongeacht de risicoclassificatie van het land. De laagrisicostatus vrijwaart je niet van deze indiening.

Wat gebeurt er als een laagrisicoland wordt gedegradeerd?

Als de Europese Commissie een land herclassificeert als standaard- of hoogrisico, moet je beginnen met het uitvoeren van risicoanalyses en mitigerende maatregelen voor toekomstige zendingen uit die oorsprong. Je due diligence-workflow moet onmiddellijk worden aangepast.

Welke documenten zijn nog steeds vereist voor laagrisicolanden?

Je moet alle kern documentatie verzamelen: geolocatiecoördinaten, productie- of oogstdatums, leveranciersdetails en bewijs van ontbossingsvrije productie en wettelijke naleving. Deze informatie moet ten minste vijf jaar worden bewaard.

Worden MKB-operators anders behandeld?

Ja. MKB-operators moeten nog steeds voldoen, maar ze profiteren van vereenvoudigde procedures - zoals geen vereiste voor jaarlijkse audits of een aangewezen compliance officer. Als een MKB downstream is, kan het vaak vertrouwen op de DDS van een upstream operator in plaats van zelf volledige due diligence uit te voeren.

Ja. MKB-operators moeten nog steeds voldoen aan de EUDR, maar ze profiteren van vereenvoudigde verplichtingen. Bijvoorbeeld, MKB's zijn niet verplicht om een aangewezen compliance officer aan te stellen of jaarlijkse audits uit te voeren. Bovendien hoeven downstream MKB's zelf geen due diligence-verklaring (DDS) in te dienen, ze kunnen eenvoudig het referentienummer van de bestaande upstream DDS doorgeven. Als het MKB als eerste in de lijn staat, moeten ze due diligence uitvoeren en de DDS zoals gebruikelijk indienen.

Wat betreft vereenvoudigingen in benchmarking worden MKB's hetzelfde behandeld als niet-MKB's: als een MKB volledige due diligence op een product uit een laagrisicoland moet uitvoeren, kan het de stappen van risicoanalyse en risicobeperking overslaan - net zoals een groter bedrijf dat zou kunnen.