De Deforestation Regulation (EUDR) van de Europese Unie werd in 2023 aangenomen en treedt eind 2025 in werking. De EUDR is ontworpen om te voorkomen dat producten die verband houden met ontbossing de EU-markt betreden door bedrijven te verplichten hun toeleveringsketens te traceren en legaliteit en duurzaamheid te bewijzen. 

Om dit proces gerichter te maken, heeft de EU een risicobeoordelingssysteem geïntroduceerd dat landen classificeert als laag, standaard of hoog risico op basis van ontbossingsniveaus en governance-indicatoren. Deze classificatie beïnvloedt rechtstreeks het niveau van due diligence dat bedrijven moeten uitvoeren. Producten uit laagrisicolanden komen in aanmerking voor vereenvoudigde due diligence, terwijl die uit standaardrisicolanden een volledig due diligence-proces vereisen. In theorie zouden landen met een hoog risico nog strengere eisen krijgen - maar in de praktijk komt geen enkel land met een hoog risico momenteel in aanmerking voor legale import onder de EUDR, aangezien ze allemaal onderworpen zijn aan bredere EU-sancties. Dit betekent dat bedrijven effectief te maken hebben met ofwel laag- of standaardrisicojurisdicties.

Met de benchmarkinglijst van de EU die in mei 2025 is vrijgegeven en de toepassingsdeadline die snel nadert, moeten bedrijven snel beoordelen hoe deze classificaties hun compliance-strategie beïnvloeden. Dit artikel legt de EUDR due diligence voor laagrisicolanden uit, verduidelijkt wat de 'vereenvoudigde' due diligence inhoudt en wat hetzelfde blijft. Het zal verschillen voor MKB's en niet-MKB's uitleggen en speciale gevallen zoals goederen van gemengde oorsprong behandelen. Aan het einde heb je een duidelijk beeld van hoe je je EUDR-compliance-strategie kunt aanpassen aan de risicobeoordeling van je bronlanden. 

Wat de EUDR reguleert - in een oogopslag

De EU Deforestation Regulation (EUDR) is van toepassing op een reeks van zeven gereguleerde grondstoffen, waarvan de productie sterk wordt geassocieerd met ontbossing. De regelgeving identificeert zeven primaire grondstoffen, evenals bepaalde producten die deze bevatten of ervan zijn afgeleid. Deze worden aangeduid als de "relevante grondstoffen":

• Runderen (inclusief rundvlees, leer en andere bijproducten)
• Palmolie (inclusief palmderivaten zoals oleochemicaliën)
• Soja (veel gebruikt in diervoeder, evenals sojaolie)
• Hout (boomstammen, gezaagd hout, pulp, papier, meubels, etc.)
• Cacao (gebruikt in chocolade en cacaoproducten)
• Koffie (groene koffiebonen, gebrande koffie, oploskoffie, koffiedranken)
• Rubber (alleen natuurlijk rubber van Hevea brasiliensis, of producten afgeleid van natuurlijk rubber vallen binnen de scope - niet synthetisch rubber)

De volledige lijst van producten die onder de regelgeving vallen, is te vinden in Bijlage I van de regelgeving, en de EU kan deze in de loop der tijd uitbreiden. 

Wat EUDR beoogt, is in wezen het verbieden van de mogelijkheid om deze producten op de EU-markt te brengen - of ze te exporteren - tenzij ze:

1. Bewezen "ontbossingsvrij" zijn en
2. Legaal zijn geproduceerd in overeenstemming met de wetten van het land van herkomst

Dit doet het door bedrijven te verplichten due diligence te voltooien voor elk van de relevante producten die in de EU worden geïmporteerd, verhandeld of geëxporteerd. Het due diligence-proces varieert afhankelijk van de risicobeoordeling van het bronland.

Begrip van de risicobeoordeling van landen

Het landbenchmarkingsysteem van de EUDR categoriseert elk producerend land als laag risico, standaard risico of hoog risico op basis van de waarschijnlijkheid dat zijn grondstoffen in verband worden gebracht met ontbossing of illegaal landgebruik. Het landbenchmarkingsysteem is gebaseerd op datagestuurde criteria die zijn vastgelegd in de officiële EUDR-regelgeving.

De beoordelingscriteria houden rekening met het huidige ontbossingstempo in het land, de uitbreidingssnelheid van landbouwgrond voor relevante grondstoffen en productietrends van relevante grondstoffen. Het ondersteunt deze beoordeling met andere factoren zoals lokale wetshandhaving, bescherming van inheemse volkeren en naleving van wetten zoals de Overeenkomst van Parijs. Dit Commissie Staff Working Document schetst de principes die ten grondslag liggen aan de  methodologie, met als doel transparantie, objectiviteit en consistentie te waarborgen.

De risicobeoordelingslijst heeft sinds de publicatie in mei 2025 veel kritiek gekregen, waarbij milieuorganisaties en NGO's de benchmarks bekritiseren omdat ze kritieke factoren zoals de kwaliteit van het bestuur en corruptieniveaus over het hoofd zien. Zo werden landen als Brazilië en de Democratische Republiek Congo, die bekend staan om hoge ontbossingspercentages, niet als hoog risico aangemerkt. De Commissie blijft echter bij hun methodologie die stevig geworteld is in een inzet voor eerlijkheid, objectiviteit en transparantie.

Het is belangrijk op te merken dat de benchmarklijst dynamisch is. De Commissie zal de lijst periodiek herzien en bijwerken – met de eerste herziening gepland voor 2026 zodra nieuwe wereldwijde bosgegevens beschikbaar zijn gekomen.

Waarom de risicoclassificatie belangrijk is

Het risiconiveau dat aan het bronland wordt toegewezen past aan hoe zowel bedrijven als handhavingsautoriteiten hun due diligence-inspanningen toewijzen. De EUDR verplicht de autoriteiten van de EU-lidstaten om de compliance-controles voor oorsprongen met een hoger risico op te voeren en deze voor bronnen met een laag risico te verlagen. Hierdoor kunnen regelgevers zich concentreren op zendingen waar problemen waarschijnlijker zijn, waardoor de administratieve last voor importen uit landen met een laag risico wordt verlicht.

Vanuit het perspectief van een bedrijf is het doel van het benchmarkingsysteem om duurzame bronlanden te belonen met een lichtere aanpak, terwijl anderen worden gestimuleerd om te verbeteren. In theorie, als een producerend land zijn ontbossingsprestaties verbetert, kan het de status van laag risico verdienen (waardoor het leven gemakkelijker wordt voor importeurs die daar inkopen). Artikel 30 van de EUDR-documentatie benadrukt ook hoe de EU en geïnteresseerde lidstaten proactief zullen samenwerken met producerende landen om hen te helpen voldoen aan de EUDR-normen en hun risicoclassificatie in de loop der tijd te verbeteren. Deze coöperatieve benadering is cruciaal, vooral voor landen met grote populaties van kleine boeren of beperkte technische capaciteit, om ervoor te zorgen dat ze niet worden uitgesloten van EU-markten vanwege systemische uitdagingen.

Dit betekent echter niet dat er totale vrijstelling is van due diligence voor degenen die uit laagrisicolanden inkopen. De vermindering van due diligence vrijwaart degenen die uit laagrisicolanden inkopen van het voltooien van een risicobeoordeling (Artikel 10) of risicobeperking (Artikel 11) stappen. Dat wil zeggen, op voorwaarde dat er geen 'gegronde zorgen' zijn over ontbossing of illegaliteit. Degenen die uit laagrisicolanden inkopen, zijn nog steeds verplicht om producttraceerbaarheidsinformatie en legaliteitscontroles te verstrekken. 

Een andere factor die de risicobeoordeling beïnvloedt, zijn de compliance-controles - een inspectie die wordt uitgevoerd om te verifiëren dat een exploitant/handelaar aan zijn wettelijke verplichtingen onder de EUDR heeft voldaan. Deze controles dekken ten minste 9% van de relevante producten die op de markt worden gebracht of worden geëxporteerd en afkomstig zijn uit landen met een hoog risico, 3% voor landen met een standaardrisico en 1% voor landen met een laag risico. Het is belangrijk op te merken dat de eenheid die wordt gecontroleerd de exploitant/handelaar is, niet het productieperceel zelf, hoewel het indirecte validatie van perceelgegevens kan omvatten.

Een compliance-controle richt zich op het verifiëren van de due diligence van een bedrijf. Dit kan omvatten: het beoordelen van de ingediende due diligence-verklaring, het auditen van documentatie, het controleren van traceerbaarheid, het verifiëren van claims en het inspecteren van zendingen. 

Hoe vereenvoudigde due diligence er werkelijk uitziet

Een van de grootste voordelen van inkopen uit een EUDR laag-risicoland is toegang tot een vereenvoudigde due diligence procedure. Dit betekent echter niet dat er geen due diligence procedure is, aangezien veel van de basisverplichtingen blijven bestaan.

Onder EUDR moet je voor elke partij of zending belangrijke gegevens verzamelen, ongeacht de risicobeoordeling van het herkomstland. Dit omvat:

• Geolocatiecoördinaten van de boerderij/perceel
• Basisinformatie van leveranciers (namen, adres etc.)
• Het type en de hoeveelheid van de grondstof
• Bewijs van geen ontbossing
• Bewijs van legaliteit
• Indienen van een due diligence verklaring (DDS)

Kortom, voor elke partij of zending moeten de in Artikel 9 van de officiële EUDR-documentatie vermelde informatie worden verzameld en 5 jaar worden bewaard.

De belangrijkste verandering voor import uit laag-risicolanden is echter dat de EUDR je niet verplicht om een formele risicoanalyse (Artikel 10) uit te voeren of proactieve risicobeperkende maatregelen (Artikel 11) te nemen. Met andere woorden, als alle componenten van een product uit laag-risicogebieden komen, ben je niet verplicht om actief risico's te beoordelen of aan te pakken - tenzij je nieuwe informatie ontvangt die op een potentieel probleem wijst. Volgens de regelgeving moeten bedrijven normaal gesproken factoren analyseren zoals recente ontbossingspercentages, corruptie, complexiteit van de toeleveringsketen en handhaving in het herkomstland en bepalen of er meer dan een verwaarloosbaar risico is dat hun goederen van ontbost land afkomstig zijn. Als het land officieel laag-risico is, wordt deze stap in feite overgeslagen: de EU heeft het risico als minimaal beoordeeld.

Enkele uitzonderingen op vereenvoudigde due diligence

Er zijn een paar omstandigheden waarin vereenvoudigde due diligence niet van toepassing is, zelfs als het product uit een laag-risicoland afkomstig is. Bijvoorbeeld, als je een ‘gegronde bezorgdheid’ ontvangt - een formele waarschuwing of klacht waarin wordt beweerd dat een bedrijf mogelijk de EUDR-vereisten schendt - moet je reageren en het risico op ontbossing opnieuw beoordelen via een volledige risicoanalyse en, indien nodig, mitigerende maatregelen toepassen. Kortom, zelfs bij inkoop uit een laag-risicoland, overschrijdt een gegronde bezorgdheid het pad van vereenvoudigde due diligence.

Een andere situatie waarin vereenvoudigde due diligence niet van toepassing is, is wanneer er een risico bestaat dat producten uit een laag-risicoland worden gemengd met die uit standaard- of hoog-risicolanden. Bijvoorbeeld, als je bulk rubber of cacao inkoopt die door een gedeeld opslag- of aggregatiepunt is gegaan, en je niet definitief kunt traceren welk deel uit welk land afkomstig is, moet je de hele partij behandelen alsof deze uit de bron met het hoogste risico afkomstig is. In deze gevallen zijn de volledige due diligence vereisten van toepassing op de hele zending.

Wie komt in aanmerking - en welke rollen worden beïnvloed

De EUDR is van toepassing op zowel MKB als niet-MKB bedrijven, maar de verantwoordelijkheden variëren afhankelijk van je rol in de toeleveringsketen. 

Voor operators, of ze nu MKB zijn of niet, is volledige due diligence vereist als je de eerste in de lijn bent (upstream). Dit omvat gegevensverzameling, traceerbaarheid en het indienen van een due diligence verklaring (DDS). Bij inkoop uit een laag-risicoland kunnen operators de stappen van risicoanalyse en mitigatie overslaan - maar ze moeten nog steeds alle vereiste informatie verzamelen en de DDS indienen. 

Voor downstream operators is een handige toelage gemaakt. Als een operator verderop in de toeleveringsketen zit en de due diligence al is voltooid, mag de downstream operator het referentienummer van een eerdere DDS doorgeven, in plaats van zelf due diligence uit te voeren. Voor MKB's kunnen ze een bestaande DDS doorgeven, terwijl niet-MKB's moeten bevestigen dat DD correct is uitgevoerd (via een leveranciersvolwassenheidsanalyse) voordat ze de DDS refereren. Vind hier meer details over. 

Traders verantwoordelijkheden variëren ook met hun grootte en positie in de toeleveringsketen. Niet-MKB traders worden effectief behandeld als een niet-MKB operator. Zij moeten ook due diligence verzamelen en een DDS indienen. Als de niet-MKB trader downstream is, mogen ze de upstream DDS refereren als ze kunnen vaststellen dat de upstream leverancier de juiste due diligence heeft uitgevoerd. Deze due diligence, als het product uit een laag-risicoland komt, zal alleen algemene informatie bevatten, niet de risicoanalyse en mitigatie. 

Voor MKB traders zijn er lichtere verplichtingen; ze kunnen vertrouwen op de DDS van de upstream operators en deze simpelweg bijhouden. 

Upstream rollen (eerste plaatsers) dragen de hoogste last, vooral bij inkoop uit standaard- of hoog-risicogebieden. Traders kunnen eenvoudigere verplichtingen hebben, maar moeten nog steeds de traceerbaarheid handhaven en ervoor zorgen dat ze geen niet-conforme goederen behandelen.

Grijze zones en speciale gevallen om op te letten

EUDR compliance wordt complexer wanneer producten afkomstig zijn uit gemengde risicogebieden. Als een partij of zending grondstoffen bevat die afkomstig zijn uit zowel laag-risico als standaard- of hoog-risicolanden, moet elk onderdeel worden behandeld volgens de risicoclassificatie van zijn oorsprong. Bijvoorbeeld, in een zending van koffie-geurende chocoladerepen waarbij de koffie uit een laag-risicoland komt en de cacao uit een standaard-risicoland, moet elk ingrediënt afzonderlijk worden beoordeeld: de koffie komt in aanmerking voor vereenvoudigde due diligence, terwijl de cacao volledige due diligence moet ondergaan, inclusief risicoanalyse en mitigatie.

Een verdere grijze zone ontstaat wanneer de oorsprong van de grondstoffen niet kan worden gedisaggregeerd. Bijvoorbeeld, een fabriek kan palmvruchten uit meerdere landen in grote verzamelbakken verzamelen, waardoor het onmogelijk is om onderscheid te maken tussen laag- en hoog-risico oorsprongen. In dergelijke gevallen moeten bedrijven hun operationele praktijken veranderen om traceerbaarheid mogelijk te maken - zoals het scheiden van bronnen - of, realistischer, de hele zending behandelen alsof deze uit een hoger-risicoland afkomstig is. Dit betekent dat volledige due diligence moet worden uitgevoerd op de hele partij en mogelijk het risico moet worden overschat om compliant te blijven.

Een andere complexiteit is de dynamische aard van het EU-benchmarkingsysteem. Landenrisicoclassificaties zijn niet statisch; een land kan worden gedegradeerd van laag-risico naar standaard- of hoog-risico als er nieuwe ontbossings- of bestuursgegevens naar voren komen. Wanneer dergelijke herclassificaties plaatsvinden, moeten alle toekomstige importen uit dat land voldoen aan de bijgewerkte, strengere due diligence vereisten. Bedrijven moeten daarom regelmatig EU-updates monitoren en bereid zijn hun compliance procedures snel aan te passen.

Ten slotte kunnen opnieuw geëxporteerde goederen traceerbaarheidsproblemen veroorzaken. Als een grondstof uit een laag-risicoland wordt verzonden maar elders wordt geproduceerd, hangt de risicostatus af van het oorspronkelijke productieland, niet van het exportland. Je moet het product kunnen traceren naar het werkelijke punt van oorsprong - niet alleen de laatste plaats waar het is behandeld. Deze speciale gevallen maken het essentieel om duidelijke, verifieerbare documentatie te behouden gedurende de hele toeleveringsketen.

Wat dit betekent voor je compliance plan

Inkoop uit een laag-risicoland kan je EUDR-verplichtingen vereenvoudigen, maar het is geen snelkoppeling naar compliance. Je bent nog steeds verantwoordelijk voor het verzamelen van volledige gegevens van de toeleveringsketen, inclusief geolocatie, productiedata, bewijs van het perceel dat ontbossingsvrij is en legaliteitsdocumenten. De laag-risicostatus verwijdert alleen de noodzaak om formele risicoanalyses en mitigatie uit te voeren - maar elimineert niet de traceerbaarheid, documentatie of DDS-vereisten.

Dit betekent dat je nog steeds nauw moet samenwerken met leveranciers om ervoor te zorgen dat ze de vereiste informatie op product- of perceelniveau kunnen verstrekken. Als je met meerdere leveranciers of partijen van gemengde oorsprong werkt, zorg er dan voor dat je compliance team kan bijhouden welke inputs in aanmerking komen voor vereenvoudigde due diligence en welke niet.

Het is belangrijk om te onthouden dat je wettelijk verantwoordelijk blijft als er een compliance-overtreding optreedt - ongeacht of het product uit een laag-risico of standaard-risicoland afkomstig is. Het is altijd veiliger om een proactieve, conservatieve benadering van due diligence te hanteren dan onvoorbereid te worden betrapt door een niet-conformiteitsbevinding.

Coolset’s EUDR-product voor toeleveringsketen compliance

Coolset’s EUDR-product helpt dit proces te stroomlijnen. Ons platform helpt bedrijven de juiste gegevens te verzamelen, ontbossingsrisico's te controleren en Due Diligence Statements in te dienen zonder leveranciers op te jagen of in complexe spreadsheets te werken.

Met Coolset kunnen bedrijven product- en ordergegevens importeren uit je ERP, documenten opvragen bij leveranciers en alles op één plek bijhouden. Het systeem markeert ontbrekende of risicovolle zendingen en genereert auditklare DDS-bestanden die voldoen aan het verplichte EU TRACES-formaat. Je weet altijd welk niveau van compliance vereist is en welke informatie ontbreekt.

Neem contact op met ons team om de Coolset EUDR-module in actie te zien.