{{updated}}

De European Sustainability Reporting Standards (ESRS), een belangrijk onderdeel van de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), betekenen een grote stap voorwaarts in duurzaamheidsrapportage binnen de EU. Deze standaarden zijn cruciaal voor de duurzame financiële agenda van de EU en streven ernaar de transparantie en vergelijkbaarheid van duurzaamheidsinformatie die bedrijven openbaar maken te verbeteren. Door gedetailleerde rapportage over milieu-, sociale en governance-aspecten (ESG) te vereisen, vergemakkelijken de ESRS weloverwogen beslissingen door investeerders, consumenten en andere belanghebbenden.

Een onderscheidend kenmerk van de ESRS is het "dubbele materialiteits"-concept, dat bedrijven verplicht de impact van duurzaamheidskwesties op hun activiteiten en hun impact op de samenleving en het milieu te beoordelen en te rapporteren. Deze dubbele benadering zorgt voor een volledig begrip van de duurzaamheidsvoetafdruk van een bedrijf en de financiële implicaties ervan.

De ESRS zijn ontworpen om inclusief te zijn, met een breed scala aan entiteiten, van grote bedrijven tot beursgenoteerde MKB's in de EU, en uitbreidend naar niet-EU-bedrijven met aanzienlijke EU-activiteiten vanaf 2028. Deze brede toepasbaarheid onderstreept de inzet van de EU om een duurzame economische omgeving te bevorderen die klimaat- en milieu-uitdagingen volledig aanpakt.

In deze gids leggen we uit wat de individuele onderwerpen zijn, hoe ze zich verhouden tot dubbele materialiteit en hoe je kunt beginnen.

Wanneer werden de ESRS-onderwerpen voor het eerst gelanceerd?

De ESRS werden formeel gelanceerd op 31 juli 2023, toen de Europese Commissie de eerste set standaarden aannam. Deze stap markeerde een belangrijke mijlpaal in de agenda van de EU voor duurzame financiën, met een uitgebreide benadering om duurzaamheidsoverwegingen te integreren in bedrijfsrapportage in de hele unie.

De goedkeuring van de ESRS was onderdeel van de bredere CSRD, die tot doel heeft de consistentie en vergelijkbaarheid van duurzaamheidsinformatie die door bedrijven wordt verstrekt te verbeteren. Door een uniform kader voor duurzaamheidsrapportage vast te stellen, proberen de ESRS in te spelen op de kritieke behoefte aan betrouwbare en toegankelijke gegevens over de duurzaamheidsprestaties van bedrijven.

Snelle samenvatting: Wat is de CSRD?

Voortbouwend op de fundamenten van de Non-Financial Reporting Directive (NFRD), werd de CSRD ontwikkeld om betere transparantie te bieden over de duurzaamheidsimpact van bedrijven en belanghebbenden een meer afgerond begrip van de activiteiten van een bedrijf te geven.

Terwijl de NFRD ongeveer 11.000 grote bedrijven in de EU bestreek, heeft de CSRD deze reikwijdte uitgebreid naar bijna 71.000 bedrijven, inclusief alle grote en beursgenoteerde bedrijven – zelfs beursgenoteerde MKB's.

De bredere reikwijdte en inclusiviteit van de CSRD weerspiegelen een groeiende erkenning van de rol die bedrijven spelen bij het aanpakken van mondiale duurzaamheidsuitdagingen. Het signaleert een verschuiving naar een zakelijke omgeving waar transparantie, verantwoording en proactieve betrokkenheid bij duurzaamheid niet langer slechts leuke extra's zijn, maar niet-onderhandelbare aspecten van het runnen van een bedrijf.

Rol van EFRAG bij het formuleren van ESRS

Opgericht in 2001, is de European Financial Reporting Advisory Group (EFRAG) een particuliere vereniging die bekend staat om haar rol in het adviseren over EU-financiële zaken. Het kreeg de opdracht van de Europese Commissie om de ESRS te ontwikkelen.

Om ervoor te zorgen dat de standaarden de behoeften van alle relevante partijen aanpakten, raadpleegde EFRAG verschillende belanghebbenden, waaronder bedrijven, investeerders en maatschappelijke organisaties. Het presenteerde vervolgens conceptstandaarden die een openbaar consultatieproces ondergingen, waardoor feedback en verfijningen mogelijk waren. 

Op 31 juli 2023 werd de definitieve set standaarden aangenomen door de EC, wat een enorme mijlpaal betekende voor duurzaamheidsrapportage door bedrijven in Europa. EFRAG zal doorgaan met het ontwikkelen en verfijnen van de ESRS om ervoor te zorgen dat de standaarden relevant en effectief blijven. 

Tijdlijn van de CSRD/ESRS-uitrol

2024: Grote bedrijven die al rapporteren onder de NFRD zullen vanaf 2024 overschakelen naar CSRD-standaarden (rapportage in 2025).

2025: Grote bedrijven die aan twee van de volgende criteria voldoen, moeten in 2025 voldoen aan de CSRD (rapportage in 2026): 250+ werknemers, €50m+ netto-omzet, €25m+ totale activa.

2026: Beursgenoteerde kleine tot middelgrote ondernemingen (MKB's) die aan twee van de volgende criteria voldoen, moeten in 2026 voldoen aan de CSRD (rapportage in 2027): klein (50-249 werknemers, €10-50m netto-omzet, €5-25m totale activa) of micro (10-49 werknemers, €900k-10m netto-omzet, €450k-5m totale activa).

Derde-landenondernemingen moeten tegen 2028 voldoen aan de CSRD (rapportage in 2029).

Potentiële impact van het omnibusvoorstel op de ESRS- en CSRD-uitrol

Het Omnibusvoorstel van de Europese Commissie, gepubliceerd in februari 2025, introduceert significante veranderingen die de toepassing van de CSRD kunnen vertragen en beperken. Als het wordt aangenomen, zou het voorstel de drempel voor werknemers bij grote ondernemingen verhogen van 250 naar 1.000, waardoor mogelijk tienduizenden bedrijven worden vrijgesteld van ESRS-rapportagevereisten. Het stelt ook voor de rapportagetermijnen voor bedrijven in de tweede en derde uitrolfasen met twee jaar uit te stellen - tot respectievelijk 2028 en 2029.

Deze veranderingen zijn bedoeld om de administratieve last te verminderen en bedrijven meer tijd te geven om zich voor te bereiden. Ze kunnen echter ook de ambitie van de CSRD verwateren en de voortgang van de duurzame financiële agenda van de EU vertragen. Voor bedrijven die zich voorbereiden op ESRS-naleving introduceert het voorstel onzekerheid en kan het van invloed zijn op planning, toewijzing van middelen en verwachtingen van belanghebbenden. De uiteindelijke impact zal afhangen van of en hoe het Europees Parlement en de Raad de Omnibus-amendementen aannemen.

‍

Geografische reikwijdte

De ESRS is ontworpen voor bedrijven in de EU. De standaarden gelden ook voor multinationals met aanzienlijke activiteiten of noteringen in de EU. Dit betekent dat de ESRS wereldwijd invloed heeft, met impact op veel landen.

Sectorbereik

De ESRS geldt voor bedrijven in alle economische sectoren, van productie tot financiën en technologie. 

Hoewel de eerste focus ligt op grote beursgenoteerde bedrijven, gelden bepaalde bepalingen ook voor SME's. De ESRS omvat ook publieke entiteiten zoals banken en verzekeraars vanwege hun grote sociale en economische impact.

ESRS-rapportagekader en -principes

Het ESRS-kader bestrijkt een breed scala aan onderwerpen – 12 in totaal – om ervoor te zorgen dat bedrijven op een gestandaardiseerde manier rapporteren over cruciale duurzaamheidsaspecten. Hier is een overzicht van de twee overkoepelende standaarden, de tien primaire onderwerpen en entiteitsspecifieke aspecten:

Twee overkoepelende standaarden

De ESRS bevat twee overkoepelende standaarden, ESRS 1 en ESRS 2, die de basis leggen voor effectieve rapportage in alle sectoren. Dit betekent dat deze ESRS-metrics altijd gerapporteerd moeten worden, ongeacht de uitkomst van de dubbele materialiteitsbeoordeling. 

ESRS 1: Algemene vereisten

ESRS 1 beschrijft de minimale rapportagevereisten zodat het eenvoudig is om de impact, risico's en kansen van een bedrijf met betrekking tot ESG-aspecten te begrijpen. Dit omvat onderwerpen zoals governance, strategie, bedrijfsmodel, risicomanagement en bedrijfsdoelstellingen.

Het schetst ook andere vereiste informatie over een bedrijf en zijn organisatie, welke informatie nog niet verplicht is om te rapporteren, en wat wordt bedoeld met dubbele materialiteit (hierover later meer).

Merk op dat deze ESRS geen daadwerkelijke metrics bevat om over te rapporteren - deze zijn opgenomen in ESRS 2.

ESRS 2: Algemene openbaarmakingen

ESRS 2 beschrijft de openbaarmakingsvereisten voor het opstellen van een grondige duurzaamheidsverklaring en is van toepassing op alle bedrijven.

Het vereist informatie over governance-structuren, strategieën, materialiteitsbeoordelingen en prestatie-indicatoren en -doelen, inclusief de dekking van de waardeketen.

Het vereist ook informatie over stakeholderbetrokkenheid en de media-analyse, twee centrale elementen van de onderzoeksfase van de dubbele materialiteitsbeoordeling.

Tien thematische standaarden

De eerste set ESRS bevat 10 thematische standaarden die zich richten op milieu-, sociale en governance (ESG) kwesties. 

Milieuonderwerpen

ESRS E1 - Klimaatverandering: Aanpak van broeikasgasemissies, klimaatrisico's en mitigatiestrategieën.

ESRS E2 - Vervuiling: Rapportage over afvalbeheer, emissies en maatregelen voor vervuilingsbeheersing.

ESRS E3 - Water en mariene hulpbronnen: Behandeling van watergebruik, behoud en impact op aquatische ecosystemen.

ESRS E4 - Biodiversiteit en ecosystemen: Inclusief impact op ecosystemen en inspanningen voor biodiversiteitsbehoud.

ESRS E5 - Grondstoffengebruik en circulaire economie: Gericht op duurzaam grondstoffengebruik, recycling en praktijken van de circulaire economie.

Sociale onderwerpen

ESRS S1 - Eigen personeel: Behandeling van kwesties met betrekking tot mensenrechtenbescherming in bedrijfsactiviteiten.

ESRS S2 - Werknemers in de waardeketen: Inclusief werknemersrechten, arbeidsnormen en arbeidsomstandigheden.

ESRS S3 - Getroffen gemeenschappen: Behandeling van ethische bedrijfspraktijken, anticorruptiemaatregelen en naleving.

ESRS S4 - Consumenten en eindgebruikers: Met betrekking tot productveiligheid, klanttevredenheid en consumentenrechten.

Governance onderwerp

ESRS G1 - Bedrijfsvoering: Omvatten van corporate governance structuren, verantwoordelijkheden van de raad en betrokkenheid van stakeholders.

Dubbele materialiteitsbeoordeling

Niet alle ESRS-onderwerpen hoeven te worden opgenomen in het jaarlijkse duurzaamheidsrapport van een bedrijf – alleen die onderwerpen die materieel zijn voor een bedrijf. Een onderwerp kan materieel zijn vanuit een impact- of financieel perspectief. Om te begrijpen welke onderwerpen moeten worden opgenomen, moeten bedrijven een dubbele materialiteitsbeoordeling uitvoeren.

De EFRAG definieert dubbele materialiteit als “de vereniging van impactmaterialiteit en financiële materialiteit.” Het is dus een principe dat duurzaamheidsonderwerpen vanuit deze twee perspectieven evalueert:

Impactmaterialiteit (inside-out): 

Hoe de acties van een bedrijf invloed hebben op het milieu en de samenleving.

‍Financiële materialiteit (outside-in): 

Hoe milieu- en sociale kwesties de financiële gezondheid van het bedrijf beïnvloeden.

Een duurzaamheidskwestie (d.w.z. een van de 10 ESRS-onderwerpen of een entiteitsspecifiek onderwerp) voldoet aan de dubbele materialiteitscriteria als het materieel is vanuit het impactperspectief, het financiële perspectief, of beide perspectieven.

‍

De ESRS bevat een methodologie over hoe dubbele materialiteit moet worden beoordeeld.

Bedrijven moeten eerst hun relevante ESG-onderwerpen definiëren en de impacten, risico's en kansen (IRO's) identificeren langs de hele waardeketen.

Ze moeten vervolgens de IRO's beoordelen op basis van de beoordelingsprocessen van de ESRS.

Ten slotte moeten ze identificeren welke onderwerpen materieel zijn. Het gebruik van een materialiteitsmatrix kan bedrijven helpen om visueel prioriteiten te stellen en de betekenis van verschillende duurzaamheidsonderwerpen te verduidelijken. De resultaten moeten vervolgens worden opgenomen in de ESG-strategie en rapportage van het bedrijf.

We hebben ook een uitgebreide gids gepubliceerd over de dubbele materialiteitsbeoordeling, die je hier kunt downloaden.

{{product-tour-injectable}}

Later: Sector- en SME-specifieke standaarden

Op dit moment omvat de ESRS geen sectorspecifieke standaarden. EFRAG wordt verwacht sectorspecifieke standaarden te introduceren als onderdeel van de tweede set ESRS, hoewel hun publicatie met twee jaar is vertraagd en nu rond midden 2026 wordt verwacht. Deze zullen meer gedetailleerde en relevante rapportage-inhoud bieden voor verschillende industrieën.

Er zijn ook geen specifieke standaarden voor SME's in het huidige ESRS-kader. Toekomstige updates zullen waarschijnlijk dit gat aanpakken en SME's een meer praktische en proportionele benadering van duurzaamheidsrapportage bieden. Er zijn ook vrijwillige standaarden in de maak voor niet-genoteerde SME's. Merk op dat het Omnibusvoorstel aanbeveelt om zowel sectorspecifieke standaarden als SME-standaarden te schrappen.

Digitaal formaat en toegankelijkheid

De CSRD vereist dat bedrijven jaarlijkse rapporten publiceren en indienen in een digitaal formaat volgens de richtlijnen van het European Single Electronic Format (ESEF).

De ESEF schrijft het gebruik van XHTML (eXtensible HyperText Markup Language) voor, en specifiek voor de CSRD, het gebruik van inline XBRL (eXtensible Business Reporting Language). Deze combinatie zorgt ervoor dat rapporten leesbaar zijn voor zowel mensen als machines.

Bedrijven moeten duurzaamheidsinformatie digitaal 'taggen' volgens het categorisatiesysteem van XBRL. Met meer dan 1000 datapunten over een reeks categorieën – van broeikasgasemissies tot water- en energieverbruik tot vervuiling, enz. – maakt het systeem het gemakkelijker om gegevens te refereren en te analyseren.

Deze recente PowerPoint van EFRAG biedt een duidelijke introductie tot Inline XBRL en hoe het wordt gebruikt (slides 12 en 14-15). Goed om te weten: technische richtlijnen voor het implementeren van de machineleesbaarheid van ESRS-verklaringen zijn momenteel in de maak.

Uitdagingen en kritiek

Hoewel de ESRS veelbelovend lijkt in termen van het creëren van meer verantwoordelijke bedrijfspraktijken in Europa, is het aanpassen aan deze standaarden geen eenvoudige taak. Hier zijn enkele uitdagingen waarmee bedrijven te maken kunnen krijgen, samen met enkele kritieken op de ESRS in zijn huidige staat:

Snelle implementatietijdlijn: De deadline om zich aan te passen aan de CSRD (en ESRS) nadert snel – sommige bedrijven moeten al dit jaar voldoen! Deze snelle overgang kan overweldigend zijn, vooral voor bedrijven die nieuw zijn in duurzaamheidsrapportage. Download onze gratis CSRD-cheatsheet om vandaag nog aan je nalevingsreis te beginnen.

Investering in duurzaamheidsteams: Rapportage onder de CSRD is complex en vereist medewerkers met gespecialiseerde kennis en vaardigheden. Het opbouwen of uitbreiden van je duurzaamheidsteam vereist financiële investeringen, wat bijzonder lastig kan zijn voor kleinere bedrijven.

Niet-gefinaliseerde standaarden: Op dit moment zijn de ESRS nog niet gefinaliseerd. De tweede set, die sectorspecifieke standaarden zal bevatten, wordt verwacht te worden aangenomen door de EC op 20 juni 2024. De onvolledige status kan het moeilijk maken voor bedrijven om hun rapportagestrategieën volledig voor te bereiden. Dit betekent dat bedrijven flexibel moeten blijven en hun processen moeten aanpassen zodra de definitieve standaarden zijn gepubliceerd.

Complexiteit en reikwijdte: De CSRD en ESRS zijn complexe kaders die een breed scala aan onderwerpen bestrijken. Dit kan overweldigend zijn voor bedrijven, vooral voor diegenen die nieuw zijn in dergelijke gedetailleerde rapportagevereisten.

Volgende stappen

Rapporteren onder de ESRS-vereisten is geen gemakkelijke opgave. Met meer dan 1000 datapunten om te beoordelen, veel belanghebbenden om te betrekken en weken van onderzoek om mee te beginnen - het kan snel overweldigend worden.

Coolset kan je bedrijf helpen het proces te stroomlijnen. Door te rapporteren over alle ESRS-onderwerpen op ons platform, voorzien we je van een audit-klaar CSRD-rapport. Neem contact op met een van onze experts.